Silvia Federici: «Ο Κάλιμπαν και η μάγισσα»
Η ιστορικός, ακαδημαϊκός, φεμινίστρια Silvia Federeci στο δοκίμιό της «Ο Κάλιμπαν και η μάγισσα» μελετάει και μιλάει εκτενώς για το κυνήγι μαγισσών στην Ευρώπη και την Αμερική που έλαβε χώρα από τον 15ο ως τον 19ο αιώνα και οδήγησε στον θάνατο χιλιάδες γυναίκες. Αναδεικνύει την πολιτικο-οικονομική πτυχή των διώξεων και συνδέει το μένος κατά των γυναικών με την ανάδυση του καπιταλισμού και το πατριαρχικό μοντέλο κοινωνικοπολιτικής οργάνωσης της κοινωνίας.
[…Το σώμα για τις γυναίκες στην καπιταλιστική κοινωνία έχει γίνει ό,τι το εργοστάσιο για τους άρρενες μισθωτούς εργάτες: το κύριο πεδίο της εκμετάλλευσής τους και της αντίστασης, καθώς το γυναικείο σώμα έγινε αντικείμενο οικειοποίησης από το κράτος και τους άνδρες και υποχρεώθηκε να λειτουργεί ως μέσο αναπαραγωγής και συσσώρευσης της εργασίας.
….
Όπως ακριβώς οι Περιφράξεις απαλλοτρίωσαν τις κοινές γαίες των αγροτών, έτσι και το κυνήγι μαγισσών απαλλοτρίωσε τα σώματα των γυναικών, τα οποία έτσι “απελευθερώθηκαν” από κάθε κώλυμα που τα εμπόδιζε να λειτουργήσουν ως μηχανές παραγωγής εργατών. Και η απειλή της πυράς όρθωσε φραγμούς γύρω από τα γυναικεία σώματα πολύ πιο ανυπέρβλητους από αυτούς που επέβαλαν οι περιφράξεις των κοινών γαιών.
…
Το κυνήγι των μαγισσών, λοιπόν, ήταν ένας πόλεμος εναντίον των γυναικών. Αποτελούσε μια σχεδιασμένη απόπειρα εξευτελισμού τους, δαιμονοποίησής τους και καταστροφής της κοινωνικής τους δύναμης. Ταυτόχρονα, τα αστικά ιδανικά για τη γυναικεία φύση και την οικιακή ζωή σφυρηλατήθηκαν ακριβώς στους θαλάμους βασανιστηρίων και στους πασσάλους της πυράς όπου έχασαν τη ζωή τους οι μάγισσες.
…
Οι μηχανισμοί των διώξεων επιβεβαιώνουν ότι το κυνήγι μαγισσών δεν ήταν μία αυθόρμητη διαδικασία, “ένα κίνημα από τα κάτω, στο οποίο οι κυρίαρχες και κυβερνώσες τάξεις ήταν υποχρεωμένες να απαντήσουν”. Όπως έδειξε η Λάρνερ στην περίπτωση της Σκωτίας, το κυνήγι μαγισσών απαιτούσε επίσημη οργάνωση και διοίκηση. Δεν υπάρχει λοιπόν αμφιβολία ότι το κυνήγι μαγισσών υπήρξε μία πολύ μεγάλη πολιτική πρωτοβουλία. Η επισήμανση αυτή δεν σκοπεύει να ελαχιστοποιήσει τον ρόλο που έπαιξε η Εκκλησία στο διωγμό. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία πρόσφερε το μεταφυσικό και ιδεολογικό ικρίωμα για το κυνήγι και παρακίνησε σε διώξεις των μαγισσών, όπως είχε νωρίτερα υποκινήσει τις διώξεις των αιρετικών. Χωρίς την Ιερά Εξέταση, τα πλείστα παπικά διατάγματα που έκαναν έκκληση στις κοσμικές αρχές να αναζητήσουν και να τιμωρήσουν τις «μάγισσες», και, πάνω απ’ όλα, χωρίς τις προαιώνιες μισογυνικές εκστρατείες, το κυνήγι των μαγισσών δεν θα ήταν εφικτό….]
Ακούμε:
Ακούμε:
_ Klaus Schulze
_ Ryuichi Sakamoto, Alva Noto
_ Dead Can Dance
* Αφήγηση, Επιμέλεια Μουσικής: Αφροδίτη Κοσμά
* Ηχοληψία, Ηχητική επεξεργασία: Νίκος Σαβοργινακης
* Silvia Federici: «Ο Κάλιμπαν και η μάγισσα»
Μετάφραση: Ίρια Γραμμένου, Λία Γυιόκα, Παναγιώτης Μπίκας, Λουκής Χασιώτης
Εκδόσεις των Ξένων, Θεσσαλονίκη 2011
1η Μετάδοση: 25.01.2022