Heinrich Von Kleist | Οι Μαριονέτες
Οι “Μαριονέτες” δημοσιεύονται σε τέσσερις συνέχειες στην εφημερίδα Berliner Abendblatter τον Δεκέμβριο του 1819.
Η μαριονέτα είναι το τέλειο πρότυπο της φυσικής και ανεπιτήδευτης κίνησης, σε σχέση με τους συνηθισμένους ακκισμούς της κίνησης των ηθοποιών, οι οποίοι έχουν γνώση της προσποίησης της τέχνης τους.
Ο Κλάιστ θεωρεί παραδειγματική τη δουλειά του “χειριστή” που υπαγορεύει στις μαριονέτες τις κινήσεις τους, προεικάζοντας έτσι τον σκηνοθέτη όπως αυτός θα επιβληθεί καμιά εκατοστή χρόνια αργότερα.
Το ρομαντικό δοκίμιο έχει ωστόσο φιλοσοφικές προεκτάσεις: η χαμένη αθωότητα του ηθοποιού υπαινίσσεται τη χαμένη αθωότητα του ανθρώπου μετά την εμπειρία της γνώσης στο προπατορικό αμάρτημα· η μαριονέτα σχετίζεται επίσης με τη σύλληψη της κίνησης του κόσμου με τον τρόπο ενός ανδρείκελου, μιας κίνησης που δεν ορίζεται από τον άνθρωπο αλλά από αθέατες δυνάμεις.
[… Γιατί, όπως ξέρετε, ο ακκισμός παρουσιάζεται όταν η ψυχή (vis motrix) βρίσκεται σε οποιοδήποτε άλλο σημείο, εκτός από το κέντρο βάρους μιας κινήσεως.
…
Φτάνει να δείτε την Π…’, συνέχισε, ‘όταν υποδύεται τη Δάφνη, πώς στρέφει να κοιτάξει τον Απόλλωνα που την κυνηγά· η ψυχή της βρίσκεται στους σπονδύλους της μέσης· σκύβει λες και θα κοπεί στα δυο, σαν Ναϊάδα της σχολής του Μπερνίν. Δείτε το νεαρό Φ…, όταν, ως Πάρης, στέκει ανάμεσα στις τρεις θεές και προσφέρει το μήλο στην Αφροδίτη· όλη η ψυχή του (τι θέαμα φρικτό!) βρίσκεται στον αγκώνα.
Παρόμοια λάθη’, άλλαξε απότομα κουβέντα, ‘είναι αναπόφευκτα αφότου γευθήκαμε τον καρπό του Δένδρου της Γνώσεως. Τώρα ο Παράδεισος είναι σφαλιστός και πίσω μας το Χερουβείμ. Πρέπει να κάνουμε το γύρο του κόσμου, για να δούμε μήπως άνοιξε και πάλι σε καμιά μεριά.’
Γέλασα. Σίγουρα, σκέφτηκα, το πνεύμα δεν μπορεί να σφάλει εκεί που δεν υπάρχει. Πρόσεξα όμως ότι είχε κι άλλα κατά νου, γι’ αυτό τον παρακάλεσα να συνεχίσει.
“…Οι κούκλες χρειάζονται το έδαφος όπως τ’ αερικά, για να το αγγίζουν και να ξαναζωντανεύουν την ορμή τους πάνω στο στιγμιαίο εμπόδιο· εμείς το έδαφος το χρειαζόμαστε για να πατούμε, να ξαποσταίνουμε απ’ την προσπάθεια του χορού: μια στιγμή που, ολοφάνερα, ο χορός σταματά, εμποδίζεται να ξαναρχίσει, και που θα πρέπει να εξαφανιστεί κατά το δυνατόν.”
Ακούμε :
_ Cluster
_ Richard Wagner
_ Gustav Mahler
_ Μαρία Κάλλας
_ George Crumb
Ηχητική επεξεργασία | Στέλιος Εφεντάκης
_Heinrich Von Kleist | Οι Μαριονέτες
Μτφ. | Τζένη Μαστοράκη
Εκδόσεις Άγρα
Aθήνα, 1982