Το όνομα του ρόδου
«Τι είναι ένα όνομα; Αυτό που εμείς αποκαλούμε τριαντάφυλλο, με οποιοδήποτε άλλο όνομα θα μύριζε εξίσου γλυκά» γράφει ο Σαίξπηρ στο Ρωμαίος και Ιουλιέτα.
Ανάλογα, η Αμερικανή συνθέτρια και τραγουδίστρια Caroline Shaw μαζί με το Attacca Quartet αναρωτιέται «τι είναι ένα τραγούδι, αν το πούμε με οποιοδήποτε άλλο όνομα», ενώ μετράει το χρόνο με έναν στίχο της Gertrude Stein: «A rose is a rose is a rose is a rose».
Κατά την Stein, η χρήση και μόνο του ονόματος ενός πράγματος ήδη επικαλείται τις εικόνες και τα συναισθήματα που συνδέονται με αυτό. Η γλωσσική επανάληψη αναφέρεται στη μεταβαλλόμενη ποιότητα της γλώσσας, στο χρόνο και την ιστορία, σε μια προσπάθεια ανάκτησης ταυτότητας .
Η επανάληψη στη μουσική είναι θεμελιώδης: «η κατανόηση της μουσικής μοιάζει αδύνατη χωρίς την επανάληψη», έλεγε ο Arnold Schoenberg.
Δεν συμβαίνει το ίδιο όμως με τις λέξεις. Εάν επαναλάβουμε συνεχώς μια φράση, αρχίζει να γίνεται μια συλλογή ήχων: επέρχεται «σημασιολογικός κορεσμός» – και σ’αυτό το σημείο αρχίζει να δημιουργείται μουσικό νόημα.
Αυτή την ιδιότητα χρησιμοποιεί ο Steve Reich ειδικότερα στα πρώτα του έργα, από τη δεκαετία του ’60. Το «Come Out» περιλαμβάνει μια πρόταση που επαναλαμβάνεται διαρκώς σε κύκλους διαφορετικών ταχυτήτων, δημιουργώντας έναν πυκνό ηχητικό ιστό, μέχρι το σημείο που οι αρχικές λέξεις χάνουν εντελώς το σημασιολογικό τους νόημα για να δημιουργήσουν μια εξαιρετικά πλούσια μουσική εμπειρία.
Απόψε ο παρΑξενος_ελκυστΗς ακολουθεί το όνομα το ρόδου, επαναλαμβάνοντας το ρητορικά, φτιάχνοντας από τις λέξεις μουσική˙με τις φωνές και τους ήχους των Renée Doria, Jose Enrique Pedreira, Caroline Shaw/Attacca Quartet, Gene Kelly, The Magnetic Fields, Henry Cow, James Tenney/The Barton Workshop, Steve Reich, Sofie Birch, Ryuichi Sakamoto/Arto Lindsey, Loren Connors και Pearls Before Swine.
Επιμέλεια ήχου: Νίκος Σαβοργινάκης
Επιμέλεια-Παρουσίαση : Μαριλένα Μαραγκού
Διαδικτυακή ακρόαση: https://www.ertecho.gr/radio/trito/