Στις «Τρεις Γυναίκες» ο Ρόμπερτ Μούζιλ παρουσιάζει αριστοτεχνικά, με την ειρωνεία του αφηγητή που υπονομεύει το αντρικό βλέμμα, τρία πορτρέτα γυναικών με επίκεντρο την τραγωδία του έρωτα.
Διαβάζουμε αποσπάσματα από την «Τόνκα».
[ …εκείνος μπορούσε, ωστόσο, να κάθεται στο δωμάτιό του, να βασανίζεται απ΄τη ζήλια, και να λέει στον εαυτό του ότι δεν ήταν ζήλια αυτό που ένιωθε, αλλά κάτι άλλο, κάτι μακρινό, κάτι παράξενα επινοημένο∙ κι ας επρόκειτο για τα ίδια του τα συναισθήματα. Όταν σήκωνε το βλέμμα του, δεν έλειπε τίποτα. Η ταπετσαρία του δωματίου ήταν πράσινη και γκρίζα. Οι πόρτες ήταν καστανοκόκκινες και γεμάτες ακίνητες αντανακλάσεις από φώτα. Οι μεντεσέδες ήταν σκούροι και φτιαγμένοι από χαλκό. Στο δωμάτιο υπήρχε μια μπορντό βελούδινη καρέκλα και είχε ένα σκελετό από καφέ μαόνι. Αλλά όλα αυτά τα πράγματα είχαν, μέσα στην ορθότητά τους, κάτι το στραβό, καμπουριαστό, σχεδόν ετοιμόρροπο, του φαίνονταν ατέλειωτα και ανούσια. Έσφιγγε τα μάτια του, ξανακοίταζε γύρω του, αλλά δεν ήταν τα μάτια. Ήταν τα πράγματα. Η πίστη σε αυτά έπρεπε να προϋπάρχει των πραγμάτων∙ αν δεν κοιτάς τον κόσμο με τα μάτια του κόσμου, αλλά τον έχεις ήδη μέσα στο βλέμμα σου, τότε ο κόσμος εκπίπτει σε ανούσιες λεπτομέρειες που ζουν τόσο θλιβερά αποκομμένες η μία απ΄ την άλλη, όπως τ΄ αστέρια μέσα στη νύχτα. Αρκούσε να κοιτάξει έξω απ΄το παράθυρο, και στον κόσμο ενός αμαξά που περίμενε από κάτω εισχωρούσε ξαφνικά ο κόσμος ενός περαστικού δημόσιου υπαλλήλου, και ήταν σαν να κοβόταν κάτι σε κομμάτια, μια αηδιαστική σύγχυση, συγχώνευση και συνύπαρξη στο δρόμο, ένα συνονθύλευμα κέντρων που χάραζαν δρόμους, και γύρω από κάθε κέντρο διαγραφόταν ένας κύκλος εγκόσμιας ευχαρίστησης και αυτοπεποίθησης, και όλα αυτά ήταν βοηθήματα για να πορεύεσαι όρθιος μέσα σ΄ έναν κόσμο που δεν είχε πάνω και κάτω. Η επιθυμία, η γνώση και το συναίσθημα ήταν μπλεγμένα σαν κουβάρι∙ το αντιλαμβάνεσαι μόνο όταν χάσεις την άκρη του νήματος∙ αλλά υπάρχει άραγε άλλος τρόπος να πορεύεσαι μέσα στον κόσμο απ΄ το να ακολουθείς το νήμα της αλήθειας; Τέτοιες στιγμές, όταν ένα στρώμα ψυχρότητας τον χώριζε από τα πάντα, η Τόνκα ήταν γι΄ αυτόν κάτι περισσότερο από παραμύθι, ήταν σχεδόν μια κλήση.
Είπε στον εαυτό του: ή πρέπει να πάρω την Τόνκα για γυναίκα μου ή ν΄ αφήσω και αυτήν και αυτές τις σκέψεις.]
Ακούμε:
- Alfred Schnittke
- Håkon Kornstad
- Eivind Aarset
- Samuel Rohrer
- Elizabeth Fraser
- Maria Callas
Επιμέλεια μουσικής, Αφήγηση: Αφροδίτη Κοσμά
Ηχητική επεξεργασία: Τάσος Μπακασιέτας
*Το σήμα της εκπομπής είναι μουσική του Μάριου Στρόφαλη
Ρόμπερτ Μούζιλ: «Τρεις Γυναίκες»
Μετάφραση: Μαρίνα Αγαθαγγελίδου
Εκδόσεις αντίποδες, Αθήνα, 2024