«Η μάσκα (…) διαιρεί τον εσωτερικό ανθρώπινο χώρο σ’ ανόμοιες περιοχές. Πίσω από τις αποκρυμμένες συμπεριφορές, με την αντίθεση του έσω και του έξω, η υποκειμενικότητα του μυστικού βαθαίνει και βαραίνει.»
(Starobinski Jean, «Ο Κιρκεγκάαρντ και οι μάσκες»)
Η Βενετσιάνικη μάσκα εμφανίστηκε κατά το Μεσαίωνα, όταν οι άνθρωποι φοβούνταν να δείξουν τα πραγματικά τους συναισθήματα και να αποκαλύψουν την ταυτότητά τους. ‘Ηδη από τον 11ο αιώνα διοργανωνόταν γιορτές στην πόλη – με έναυσμα τη ρωμαϊκή ρήση “Panem et Circensem} – προκειμένου να ευχαριστήσουν και να χειραγωγήσουν τον φτωχό λαό. Εκεί ο εξαθλιωμένος πληθυσμός μπορούσε να διασκεδάσει και να γελάσει με τη ψυχή του χωρίς περιορισμούς, ενώ πίσω από τις μεταμφιέσεις μπορούσε να αποκτήσει όποια ταυτότητα ήθελε, υπό τις ευλογίες του Massariol, του ξωτικού της Ιταλικής παράδοσης, του βασιλιά του καρναβαλιού. Στον 18ο αιώνα πια, ανθίζει η Commedia Dell’Arte και ενσωματώνεται στον εορτασμό του καρναβαλιού.
Το καρναβάλι μπορεί να έχει να κάνει με το γέλιο και την ελευθεριότητα, αγκαλιάζει όμως επίσης το σκοτεινό και ανοίκειο, δίνοντας σχήμα σε αυτά που μας φοβίζουν. Απόψε ο παρΑΞενος_ελκυστΗς ακολουθεί το καραβάνι των μασκαρεμένων στην σκοτεινή πλευρά του καρναβαλιού – αγκαλιάζοντας το αλλότριο σε ένα τελετουργικό συμφιλίωσης με το τρομακτικό και το απόκοσμο. Μέσα από:
- To διήγημα του Edgar Allan Poe «Το βαρέλι του Αμοντιλάδο», που διαδραματίζεται στη Βενετία όπου ένας άνδρας εκδικείται φρικτά έναν φίλο του που θεωρεί ότι τον αδίκησε. Αποφασίζει να τελέσει το σχέδιο του την νύχτα του καρναβαλιού, όταν το κρασί θα ρέει άφθονο και η μάσκα θα κρύβει το πρόσωπό του. O Αμερικανός συνθέτης και οργανίστας Daniel Pinkham γράφει μια μονόπρακτη όπερα σε τρεις σκηνές, πάνω στο διήγημα αυτό του Poe.
- Μια μουσική αφήγηση πάνω στη «Mάσκα του Κόκκινου Θανάτου», ένα άλλο διήγημα του Πόε που εκτυλίσσεται γύρω από έναν χορό μεταμφιεσμένων, αναπτύσσει η συνθέτρια ηλεκτροακουστικής μουσικής Natasha Barrett, στο «πάρτυ του πρίγκιπα Πρόσπερο». Η δομή ξετυλίγεται μέσα από τα επτά δωμάτια του διαμερίσματος του Πρίγκιπα Πρόσπερο και τους μασκαράδες που περιέχουν, και υπογραμμίζεται από τους ολοένα αυξανόμενους χτύπους του μεγάλου εβένινου ρολογιού, που σημαίνει την άφιξη του Θάνατου.
- Το «Καρναβάλι των Ψυχών» είναι μια low-budget ταινία του Herk Harvey, μια απόκοσμη εξερεύνηση της μεταβλητότητας του τόπου και της καθαρκτικής κατάστασης του ονείρου, που φιλοδοξούσε να έχει «τη ματιά του Μπέργκμαν και την αίσθηση του Κοκτώ», με τη μουσική του Gene Moore στο εκκλησιαστικό όργανο.
Πλαισιωμένοι από τους
- Camille Saint-Saens/Clara Rockmore,
- John Zorn,
- Arnold Schoengerg,
- Michel Van der Aa,
- Nick Cave & The Bad Seeds και
- Verne Langdon.
Επιμέλεια-Παρουσίαση: Μαριλένα Μαραγκού
Επιμέλεια ήχου: Τάσος Μπακασιέτας
Ο παρΑξενος_ελκυστΗς μεταδίδεται κάθε Μεσάνυχτα Δευτέρας προς Τρίτη και Τρίτης προς Τετάρτη, πάντα από το Τρίτο Πρόγραμμα