[αρχαϊσμοί, μέρος α’ | αρχαϊκές σκέψεις ]
Σύμφωνα με τη θεωρία του Ελβετού ψυχολόγου Jean Piaget, η γνωστική ανάπτυξη είναι μια προοδευτική αναδιοργάνωση των νοητικών διεργασιών, που προκύπτει από την βιολογική ωρίμανση και την περιβαλλοντική εμπειρία. Υπάρχει στενός παραλληλισμός μεταξύ των μορφών μουσικής και των «αρχαϊκών» μορφών σκέψης: οι διαδικασίες αφομοίωσης και προσαρμογής του Piaget μοιάζουν με τις αυξανόμενες και μειούμενες εσωτερικές εντάσεις που προκαλούνται από τη μουσική. Σε πιο γενικό και διάχυτο επίπεδο, η μουσική μπορεί να θεωρηθεί ως παράλληλη με σωματικά βιωμένες, μη λεκτικές μορφές νοήματος και, ως εκ τούτου, μια μορφή ως «αρχαϊκής σκέψης».
To αρχαιότερο γνωστό μουσικό όργανο στον κόσμο είναι ο αυλός του Νεάντερταλ: σκαλισμένος στο μηριαίο οστό μιας αρκούδας των σπηλαίων, φανερώνει την ικανότητα του πρώτου μας «συγγενή» για μια τόσο αφηρημένη και μοναδικά ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως η δημιουργία μουσικής. Το αρχαιότερο σωζόμενο πλήρως καταγεγραμμένο τραγούδι -με μουσική και στίχους- αποδίδεται στον Σείκιλο, πάνω σε επιτύμβια στήλη με το επίγραμμα:
«Εγώ η πέτρα είμαι μια εικόνα. Με έβαλε εδώ ο Σείκιλος ως διαχρονικό σήμα αθάνατης μνήμης».
Ως αρχαϊσμό ορίζουμε την εκούσια χρήση μιας αρχαιότερης μορφής έκφρασης ˙ στις τέχνες αποδίδεται με τη σημασία του μιμητισμού του ρυθμού και του τρόπου παράστασης των αρχαιότερων καλλιτεχνών.
«Αρχαϊσμούς» ονομάζουν την ηχογραφημένη τους συνεργασία οι αμερικανοί τζαζ και αβαντ γκαρντ συνθέτες και μουσικοί Tyshawn Sorey and Adam Rudolph. Καταγράφηκε ζωντανά σε δύο διαφορετικές συναυλίες στη Ν. Υόρκη και κυκλοφόρησε από την ελληνική δισκογραφική DEFKAZ, ως «ARCHAISMS I» και «ARCHAISMS IΙ» με τη συμμετοχή επιπλέον των Sae Hashimoto, Russell Greenberg και Levy Lorenzo.
Η έννοια του αρχαϊσμού εδώ μπορεί να ερμηνευτεί ως ο τρόπος που οι αφρικανικές, αφροαμερικανικές, ευρωπαϊκές και άλλες παγκόσμιες παραδόσεις αναδύονται στη δική τους, εντελώς σύγχρονη προσέγγιση στη σύνθεση. Από μια άλλη οπτική, οι προοδευτικές γλώσσες που έχει εφεύρει ο καθένας είναι περαιτέρω εξελίξεις της τζαζ, της νέας μουσικής και των λαϊκών παραδόσεων, κάνοντας αυτό που αναγνωρίζουμε ως σύγχρονη μουσική αρχαϊσμό στις προηγμένες προσεγγίσεις τους.
Απόψε στον παρΑξενο_ελκυστΗ διερευνούμε τη διαδικασία της αρχαϊκής σκέψης, τον τρόπο αντιστοίχισής της με τη μουσική, την έννοια του αρχαϊσμού και την υπέρβασή τους, πλαισιώνοντας τους «ARCHAISMS» των Sorey & Rudolph με τους ήχους των Janez Dovč & Boštjan Gombač, Gyda Valtysdottir, Jennifer Walshe και Δημήτρη Κεραμιδάκη.
Επιμέλεια-Παρουσίαση: Μαριλένα Μαραγκού
Επιμέλεια ήχου: Νίκος Σαβοργινάκης
Τρίτο Πρόγραμμα 90,9 & 95,6 | www.ertecho.gr/trito