Χώροι λατρείας: ανάμεσα στη σφαίρα ιερού και ανθρώπινου
H αντήχηση στις σύγχρονες μουσικές αίθουσες διαρκεί 2-4 δευτερόλεπτα. Στις εκκλησίες όμως πολλαπλάσια. Στην Αγία Σοφία η αντήχηση διαρκεί 12 δευτερόλεπτα! Η σύζευξη των βυζαντινών ψαλμών με την ακουστική του χώρου αναβιβάζουν τη συνείδηση από το υλικό στο νοητικό και το πνευματικό πεδίο. «Οι ψαλμοί, μέσα σε ένα περιβάλλον τόσο παρατεταμένης αντήχησης, υπερβαίνουν την απλή πληροφορία: Το πέπλο που πέφτει επάνω στις σημασίες εντείνεται με την αντήχηση οδηγώντας την αντίληψη πάνω από το επίπεδο της γλώσσας, στο πεδίο της προσωδίας και της εμπειρίας του θείου, καθώς το άτομο ενθυλακώνεται μέσα σε έναν μη προσιτό, υγρό ήχο.» (Hagia Sophia, Sound, Space, and Spirit in Byzantium, Bissera V. Pentcheva)
O Μεξικανός Edgar Medina στο πρότζεκτ του «Architectural Reverb» (Αρχιτεκτονική Αντήχηση) μέσα από μινιμαλιστικές διαδικασίες, έγχορδα και ψηφιακή επεξεργασία, κάνει μια μεταμοντέρνα μουσική προσέγγιση στους χώρους λατρείας: ανακαλώντας μνήμες πόνου και αφοσίωσης, μετάνοιας και απελπισίας, που αναδύονται μέσα από το χώρο αυτών των ψηλών οροφών, μάρτυρες της αιωνιότητας και των απροσδόκητων μυστηρίων.
Η Kali Malone, Αμερικανίδα συνθέτρια και οργανίστα με έδρα την Στοκχόλμη, κυκλοφόρησε πρόσφατα τον δίσκο «All Life Long»: μια συλλογή συνθέσεων για όργανο, χορωδία και χάλκινο κουιντέτο – σε παραγωγή και συνερμηνεία Stephen O’Malley. Για το εναρκτήριο κομμάτι, η Malone επιλέγει σαν στιχουργική βάση ένα απόσπασμα από το «Εγκώμιο της Βεβήλωσης» του Giorgio Agamben, για να χτίσει γύρω του ένα μινιμαλιστικό θρησκευτικό ύμνο με τίτλο «Passage Through The Spheres».
«Βεβηλώνω σημαίνει αποδίδω εκ νέου στην κοινοχρηστία ό,τι είχε διαχωριστεί στη σφαίρα του ιερού». Στο δοκίμιο του «In Praise of Profanation», ο Agamben ορίζει τη βεβήλωση ως, εν μέρει, την πράξη της επαναφοράς στην κοινοτική, κοσμική χρήση αυτού που έχει διαχωριστεί στη σφαίρα του ιερού: μια πρακτική που εφαρμόζει κάθε φορά η Malone, όταν ερμηνεύει πάνω σε εκκλησιαστικά όργανα. Για το συγκεκριμένο έργο η ηχογράφηση έγινε σε τέσσερα διαφορετικά όργανα που χρονολογούνται από τον 15ο έως τον 17ο αιώνα, σε εκκλησίες της Λωζάνης, του Άμστερνταμ και του Μάλμο.
«Υπάρχει μία βέβηλη επίδραση, μια μίανση, ένα άγγιγμα πού απομαγεύει και επαναφέρει στη χρήση ό,τι το ιερό είχε χωρίσει και απολιθώσει.» Νύχτα Μ. Τρίτης και ο ηχότοπος του παρΑξενου_ελκυστΗ «αγγίζει» απόψε την κατανυκτική ατμόσφαιρα των χώρων λατρείας˙ χώροι των οποίων η ακουστική ενισχύει την πραγμάτωση της επαφής του ανθρώπου με το θείο, περνώντας μέσα από τις σφαίρες. Με τους ήχους των Hildegard Von Bingen/Voices of Ascension, Irena & Vojtech Havlovi, Cappella Romana/Alexandre Lingas, Alejandro Morse και Kali Malone.
Επιμέλεια-Παρουσίαση: Μαριλένα Μαραγκού
Επιμέλεια ήχου: Νίκος Σαβοργινάκης
Εικόνα: Αγία Σοφία (τομή/κάτοψη)