Fluxus: βλέποντας, ακούγοντας
Η πειραματική μουσική είναι μια μουσική της διαδικασίας. Οι διαδικασίες φέρνουν στο προσκήνιο στιγμιαίους ηχητικούς σχηματισμούς, οι οποίοι μόλις εκδηλωθούν, ανήκουν ήδη στο παρελθόν. Η μοναδικότητα της στιγμής έρχεται στο επίκεντρο. Μια στιγμή που, σύμφωνα με την αρχαία κινεζική θεώρηση, μοιάζει περισσότερο με ένα τυχαίο χτύπημα παρά με κάποιο ξεκάθαρα ορισμένο αποτέλεσμα της σύμπτωσης αλυσιδωτών διαδικασιών αιτιότητας, όπως διδάσκεται άλλωστε και στο Βιβλίο των Αλλαγών.
Από την μουσική των Αλλαγών του John Cage και τα μαθήματά του στο New School το 1958, ξεπήδησε τo Fluxus: ένα πρωτοποριακό ρεύμα καλλιτεχνών που άνθησε τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 διεθνώς, με ισχυρότερα κέντρα τη Νέα Υόρκη και τη Γερμανία.
Ετυμολογικά ο όρος Fluxus προέρχεται από τη λατινική λέξη που σημαίνει ροή, κίνηση. Το δίκτυο απαρτιζόταν από εικαστικούς, μουσικούς, συνθέτες, κινηματογραφιστές, αρχιτέκτονες, λογοτέχνες και θεωρητικούς. Σκοπός τους ήταν να καταργήσουν τα όρια μεταξύ τέχνης και ζωής, και κατ’ επέκταση τα όρια μεταξύ των μορφών τέχνης, ενθαρρύνοντας έτσι την ανάμειξη διαφόρων πρακτικών. Τη διακήρυξη της ενότητας τέχνης και ζωής ως θεμελιώδη αρχή του Fluxus, εξέφραζε και η ρήση του Joseph Beuys ότι «κάθε άνθρωπος είναι καλλιτέχνης».
Oι επιρροές του Fluxus από τη μουσική είναι εμφανείς ακόμα και εκεί που ο ρόλος της δεν είναι άμεσος. Έτσι πολλά έργα έχουν τη μορφή παρτιτούρας, με αποτέλεσμα άλλοι καλλιτέχνες πέραν του ίδιου του δημιουργού να μπορούν να εκτελέσουν το έργο, ακολουθώντας τις οδηγίες, είτε αυτό είναι performance, είτε παιχνίδι, είτε ακόμα και ζωγραφική ή γλυπτό. H έννοια του χρόνου επίσης αποτελεί κοινό τόπο στα έργα του Fluxus, είτε αυτή εκφράζεται ως εμμονή στο παρόν, είτε περιστρέφεται γύρω από την αξία του εφήμερου.
Aπόψε ο παρΑξενος_ελκυστΗς, σε συνέχεια του Βιβλίου των Αλλαγών, παρακολουθεί τις ροϊκές διαδικασίες του κινήματος Fluxus που, όπως εξηγεί ο Dick Higgins, «δεν είναι μια στιγμή στην ιστορία, ούτε ένα κίνημα τέχνης. Είναι ένας τρόπος να κάνεις πράγματα, μια παράδοση, και ένας τρόπος να ζεις και να πεθαίνεις».
Με αποσπάσματα από το βιβλίο του Michael Nyman «Πειραματική Μουσική» και τους ήχους των John Cage/ Bertrand Chamayou, Terry Jennings/Nicolas Horvath, Dick Higgins/Steffen Schleiermacher, Takehisa Kosugi, La Monte Young/Noël Akchoté, La Monte Young/Jeroen Van Veen, Nam June Paik και Yoko Ono.
Επιμέλεια-Παρουσίαση : Μαριλένα Μαραγκού
Επιμέλεια ήχου: Κώστας Κυριακάκης
Εικόνα: παρτιτούρα «music for two players II» , Mieko Shiomi, 1963