Στο «Είναι και Χρόνος» o Martin Heidegger υποστηρίζει πως η καθημερινότητα (Alltäglichkeit) είναι ο πρωταρχικός τρόπος ύπαρξης του Dasein, του ανθρώπινου όντος που θέτει το ερώτημα του Είναι – το πεδίο όπου το Dasein σχετίζεται με το Είναι μέσω των πραγμάτων. Ωστόσο, ακριβώς σε αυτή τη βύθιση στην καθημερινότητα κρύβεται και η «λήθη του Είναι» (Vergessenheit des Seins). Η καθημερινότητα γίνεται τόπος όπου το Dasein ζει χωρίς επίγνωση, παραδιδόμενο στη ρουτίνα και στον κόσμο των όντων, χωρίς να στρέφει το βλέμμα στο θεμελιώδες ερώτημα.
Αυτή είναι η αφετηρία για το έργο του Γερμανού συνθέτη Heiner Goebbels “Stifters Dinge”: ένα μουσικό-θεατρικό δρώμενο, που μοιάζει με τελετουργία του καθημερινού. Πάνω στη σκηνή δεν υπάρχουν ερμηνευτές – παρά μόνο πέντε πιάνα, μηχανικά συστήματα, εικόνες και υδάτινες επιφάνειες, που συνυπάρχουν. Ένας κόσμος αντικειμένων, σε ρόλο πρωταγωνιστή, φέρνει στο προσκήνιο την καθημερινότητα ως φαινομενολογική εμπειρία: η ρουτίνα γίνεται ορατή μέσα από τις λεπτομέρειες που συνήθως παραβλέπουμε. Ένα σχόλιο πάνω στο πώς συχνά προσπερνάμε τα αντικείμενα και τους ήχους που μας περιβάλλουν, πως η «λήθη» του καθημερινού είναι συνθήκη της ύπαρξής μας.
Τα “Recitations” (1977) του Γιώργου Απέργη μεταφέρουν την προσοχή στις λέξεις και τον λόγο, όπου η φωνή γίνεται μέσο επίγνωσης της παρουσίας του κόσμου. Μέσα από την επαναληπτική ανάγνωση, τις παραλλαγές και την εκφραστική έμφαση, η ανθρώπινη φωνή γίνεται φορέας της φαινομενολογικής συνείδησης που ο Heidegger συνδέει με το Dasein: οι λέξεις και οι φράσεις αποκαλύπτουν το χρόνο, τη ροή και την απλότητα της καθημερινής ύπαρξης.
Το έργο “Wordless” του Γιάννη Κυριακίδη υπογραμμίζει τη σιωπηλή διάσταση της καθημερινότητας: βασισμένο σε ηχογραφήσεις συνεντεύξεων από το αρχείο ηχητικής μνήμης της συλλογικότητας BNA-BBOT των Βρυξελλών, από τις οποίες αφαιρούνται οι λέξεις και μένουν μόνο οι ανάσες, οι συναισθηματικές αντιδράσεις και οι ήχοι του περιβάλλοντος. Η ανθρώπινη εμπειρία κατακερματίζεται σε θραύσματα˙ η καθημερινότητα γίνεται ο τόπος όπου η λήθη και η μνήμη διαπλέκονται και η συνείδηση βρίσκεται διαρκώς μεταξύ παρουσίας και απουσίας.
Στην εκπομπή που μεταδόθηκε τα μεσάνυχτα της Δευτέρας 22 Σεπτεμβρίου προς Τρίτη ο παρΑξενος_ελκυστΗς διερευνά ηχητικά τη Λήθη του Είναι, που ελλοχεύει στη βύθιση μέσα στην καθημερινότητα – πλαισιωμένος από τους ήχους των:
Επιμέλεια-Παρουσίαση: Μαριλένα Μαραγκού
Επιμέλεια ήχου: Νίκος Σαβοργινάκης
Τρίτο Πρόγραμμα 90.9 & 95.6
Διαδικτυακή Ακρόαση: ERT εcho
(Εικόνα: Heiner Goebbels “Stifters Dinge“)