Η Λειτουργία της Στέψης (Λειτουργία KV 317)
Ο Wolfgang Amadeus Mozart γεννήθηκε στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας και όταν επέστρεψε από το Παρίσι άρχισε να συνθέτει έργα εκκλησιαστικής μουσικής υπό την καθοδήγηση του Αρχιεπισκόπου της πόλης. Εκεί συνέθεσε και την περίφημη Λειτουργία της Στέψης (Λειτουργία KV 317). Ο Αρχιεπίσκοπος ωστόσο απεδείχθη ιδιαίτερα απαιτητικός στις προτιμήσεις του για τις συνθέσεις των λειτουργιών. Ορμώμενος από το γεγονός αυτό ο Μότσαρτ είχε γράψει στον πατέρα του “Η εκκλησιαστική μουσική μας είναι πολύ διαφορετική από αυτήν της Ιταλίας, και περισσότερο στην λειτουργία σε όλα της τα μέρη, όπου ακόμα και στις πιο επίσημες περιπτώσεις, όταν ο ίδιος ο βασιλέας διαβάζει τη λειτουργία (π.χ στην Πασχαλινή Λειτουργία) αυτή δεν πρέπει να ξεπερνά τα 3 τέταρτα της ώρας. Κάποιος χρειάζεται ειδική εκπαίδευση για αυτού του είδους την σύνθεση και πρέπει να είναι μια λειτουργία που να έχει όλα τα όργανα (πολεμικές τρομπέτες, τύμπανα κλπ)”. Συνεπώς ο Mozart κλήθηκε να δημιουργήσει μια μεγαλειώδη τελετουργική σύνθεση, που όμως θα είχε συμπαγή δομή.
Η μεγαλοφυΐα του κατάφερε το εγχείρημα αυτό χρησιμοποιώντας τέσσερις σολίστ, που ήταν παρόντες σε όλη τη διάρκεια του έργου, άλλοτε ώς κουαρτέτο ή ντουέτα και άλλοτε σε σόλο γραμμές που αντιδιαστέλλονταν με τη χορωδία. Ακόμη, αφαίρεσε τις επίσημες φούγκες στο τέλος των μερών Gloria και Credo. Το Credo με το μακροσκελές κείμενο συντέθηκε σε μορφή ροντό, ενώ το Dona nobis pacem θυμίζει τη μουσική του Kyrie. Προέκυψε, λοιπόν, μια λειτουργία αποτελούμενη από τα εξής μέρη: 1) Kyrie, μια θριαμβευτική αρχή, 2) Gloria, γρήγορα ξεσπάσματα μεταξύ χορωδίας και σολιστών, ξεσπώντας σε ένα δραματικό tutti, 3) Credo, ένα δυνατό ξεκίνημα πριν η μουσική γίνει ήρεμη και σεβαστική, 4) Sanctus, ένα μεγαλειώδες μέρος, που η μουσική βασίζεται στα μεγάλα κρουστά, 5) Benedictus, ένα απαλό μέρος, που χρησιμοποιείται έντονα το φωνητικό κουαρτέτο και 6) Agnus Dei, που περιλαμβάνει ένα σόλο της σοπράνο.
Η ονομασία της Λειτουργίας KV 317 δεν είναι σύγχρονη του Mozart, αλλά μεταγενέστερη. Πιθανότατα ο Amadeus είχε συνθέσει τη Λειτουργία αυτή για την πασχαλινή ακολουθία στον καθεδρικό ναό του Σάλτσμπουργκ. Αργότερα όμως, μετά το θάνατο του μεγάλου συνθέτη, το έργο του αυτό προτιμήθηκε όχι μόνο για εκκλησιαστικές ανάγκες αλλά και για στέψεις Αυτοκρατόρων.
Με αφορμή αυτό το αφιέρωμα η Εγνατία Οδός θα ασχοληθεί σε επόμενες εκπομπές της με τον εκκλησιαστικό Mozart στην προσπάθεια να αναδειχθεί και αυτή η πλευρά του σπουδαίου κλασικού συνθέτη.
Θα ακουστούν ιστορικές αλλά και νεότερες ηχογραφήσεις από εξαιρετικές ερμηνείες.
Ερευνα-Παραγωγή-Παρουσίαση: Γιώργος Ντόβολος