Σε μια σπουδαία γυναίκα από τα Ανώγεια, μία εμβληματική γυναικεία φιγούρα της κρητικής αντίστασης και του σπουδαίου αγώνα που έδωσαν οι Ανωγειανοί είναι αφιερωμένο το δέκατο επεισόδιο της ραδιοφωνικής σειράς “Από στάχτη και σιωπή, οι μαρτυρικοί τόποι της Ελλάδας”.
Κεντρικό πρόσωπο είναι η Ζαχαρένια Σκουλά, αυτή η πονεμένη και συνάμα δυνατή γυναίκα, που είδε όλη την ιστορία να ξετυλίγεται μπροστά από τα μάτια της. Στο φόντο, το σαμποτάζ της Δαμάστας, στις 8 Αυγούστου 1944.
Ο Γιόζεφ Όλενχαουερ και μερικοί ακόμη άντρες της Γερμανικής φρουράς που είχαν ως έδρα το Γενί-Γκαβέ κατευθύνθηκαν στα Ανώγεια προς αναζήτηση εργατών για καταναγκαστική εργασία. Ο Όλενχαουερ διέταξε τους άντρες του να συγκεντρώσουν επιλεγμένους άντρες με σκοπό να τους αναγκάσει να περπατήσουν μέχρι το Ρέθυμνο. Οι περισσότεροι ντόπιοι άνδρες, υπό τον φόβο αντιποίνων μετά την απαγωγή του Κράιπε, είχαν ήδη καταφέρει να διαφύγουν στα βουνά. Έτσι, ο εξοργισμένος Όλενχαουερ διέταξε τους άνδρες του να συγκεντρώσουν όποιον συναντούσαν, ακόμα κι αν ήταν γυναίκες, παιδιά ή ηλικιωμένοι, και να τους αναγκάσουν να περπατήσουν μέχρι το Ρέθυμνο. Κατά την πορεία προς το Ρέθυμνο, η φάλαγγα έπεσε σε ενέδρα των τοπικών ανταρτών του ΕΛΑΣ. Οι αντάρτες επιτέθηκαν στη Γερμανική φάλαγγα στην περιοχή Σφακάκι απελευθερώνοντας τους ομήρους και αιχμαλωτίζοντας τον Όλενχαουερ και δύο στρατιώτες, ενώ δύο άλλοι κατάφεραν να διαφύγουν. Οι κρατούμενοι οδηγήθηκαν στον Ψηλορείτη και αργότερα εκτελέστηκαν, όταν οι Γερμανοί αρνήθηκαν να τους ανταλλάξουν με έναν μεγάλο αριθμό κρατούμενων από τη φυλακή της Αγιάς.
Έρευνα-τεκμηρίωση-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης
Αφιέρωμα στη Μάχη της Κρήτης (8 επεισόδια)
Το αφιέρωμα θα μεταδοθεί σε οκτώ επεισόδια, στο πλαίσιο της ραδιοφωνικής σειράς “Από στάχτη και σιωπή”, σε έρευνα και παρουσίαση του δημοσιογράφου της ΕΡΤ Θωμά Σίδερη.
Ο Θωμάς Σίδερης ταξιδεύει στην Κρήτη, στους νομούς Ηρακλείου, Ρεθύμνου και Χανίων, αναζητά αυτόπτες μάρτυρες και προσπαθεί να τεκμηριώσει το χρονικό της Μάχης της Κρήτης, τον Μάιο και τον Ιούνιο του 1941, αλλά και όλα τα γεγονότα που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια, κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.
Μέσα από τις αφηγήσεις και τις μαρτυρίες των πληροφορητών στο μικρόφωνο της ΕΡΤ, έρχονται στο φως άγνωστα γεγονότα από την απαράμιλλη αντίσταση του κρητικού λαού και το μεγαλείο της κρητικής ψυχής. Δεκάχρονα αγόρια και κορίτσια τότε, που δεν δίστασαν να μπουν στον αγώνα εναντίον των κατακτητών τους, που έγιναν οι σιωπηλοί μάρτυρες ανείπωτων σφαγών, που μεγάλωσαν με τα μοιρολόγια και τους θρήνους για τους αδικοχαμένους συγχωριανούς τους.
Η Ζαχαρένια και ο Γιώργης Σμπώκος από τα Ανώγεια, ο Κανάκης Γερωνυμάκης από το Καστέλι Κισάμου και όλοι οι υπόλοιποι αυτόπτες μάρτυρες από διάφορες γωνιές της κρητικής γης συνθέτουν έναν μοναδικό καμβά αφηγήσεων που έρχεται για πρώτη φορά στο φως.
”Από Στάχτη και Σιωπή: Οι μαρτυρικοί τόποι της Ελλάδας” (Κύκλος 20 επεισοδίων)
Μικρά χωριά σκαρφαλωμένα στις ρίζες των βράχων αλλά και κεφαλοχώρια και κωμοπόλεις που έσφυζαν από ζωή και έγιναν τόποι μαρτυρίου και θανάτου κατά τη διάρκεια της φασιστικής και ναζιστικής εποχής.
Άνθρωποι που βρέθηκαν στη δίνη της ιστορίας, ανήμποροι να ορίσουν το παρόν και το μέλλον τους, έζησαν τη φρίκη και τον παραλογισμό του πολέμου. Όσοι κατάφεραν να επιβιώσουν, ορφανά και χαροκαμένοι γονείς, συγγενείς των χιλιάδων θυμάτων, έζησαν το υπόλοιπο της ζωής τους σε μιαν ατέλειωτη σιωπή.
Ο Θωμάς Σίδερης ανοίγει το πολύτιμο αρχείο της εκπομπής “Αφύλαχτη Διάβαση” και μέσα από τη πολύχρονη έρευνά του φέρνει στο φως παλαιότερες αλλά και νεότερες προφορικές μαρτυρίες και αφηγήσεις, που συνομιλούν μεταξύ τους, συνθέτοντας έναν πυκνό καμβά παράλληλων αφηγηματικών αξόνων για τις σφαγές και τα ολοκαυτώματα που έλαβαν χώρα σε όλη την Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Από το μαρτυρικό Δίστομο, τα Καλάβρυτα, τη Μουσιωτίτσα και το Κομμένο, μέχρι τη Βιάννο, τα Ανώγεια, το Μεσοβούνι και το Δομένικο, τα “έρμα χωριά” ζωντανεύουν ξανά μέσα από τη λήθη του χρόνου και μας μιλούν για όλα αυτά και για όλους εκείνους που δεν πρέπει ποτέ να ξεχάσουμε.
Η ραδιοφωνική σειρά “Από Στάχτη και Σιωπή” θα μεταδίδεται σε πρώτη μετάδοση από τη Φωνή της Ελλάδας κάθε Παρασκευή, 13:00-14:00. Σε επανάληψη θα μεταδίδεται από την ΕΡΑ ΣΠΟΡ, ενώ θα είναι διαθέσιμη από το ERTECHO