Η αυθεντικότητα των συνθέσεων και η αντήχηση Helmholtz
`Η αυθεντικότητα των συνθέσεων και έργων πολλών μουσικών συχνά αμφισβητούνται. Όπως συμβαίνει με την λεκτική κλοπή, πλαγιαρισμός, δηλαδή κλοπή φράσεων, εκθέσεων, νοημάτων , παρομοίως μερικοί συνθέτες δανείζονται ολόκληρα μοτίβα κομματιών και τα παρουσιάζουν σαν δικά τους.
Σίγουρα έχουμε ακούσει για δικαστικές διαμάχες που υποστηρίζουν ότι κάποια σύνθεση είναι δική τους που εκλάπη από την άλλη πλευρά. Μερικές φορές οι συνθέσεις είναι τόσο ίδιες και απαράλλαχτες που το φως της αλήθειας φέγγει σαν “φως από φανάρι μέσα στην νύχτα” . Άλλες φορές, που μάλλον είναι και οι περισσότερες, οι συνθέσεις μπορεί να μοιάζουν ή να φέρνουν στον νου η μία την άλλη αλλά δικαστικά δεν μπορεί ο ενάγων να δικαιωθεί για υποτιθέμενη κλοπή του έργου του.
Αυτή η τελευταία κατηγορία είναι μεταξύ άλλων ένα από τα θέματα που μας ενδιαφέρουν στην σημερινή εκπομπή. Θα ξεκινήσουμε όμως από την αντήχηση Helmholtz που περιέγραψε και οριοθέτησε ένα φυσικό φαινόμενο.
Ο παλμός του ανέμου είναι το φαινόμενο του συντονισμού αέρα σε μια κοιλότητα, όπως όταν κάποιος φυσά πάνω από ένα άδειο μπουκάλι. Το όνομα προέρχεται από μια συσκευή που δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1850 από τονHermann von Helmholtz, το αντηχείο Helmholtz, που χρησιμοποιήθηκε για να προσδιορίσει τις διάφορες συχνότητες ή μουσικούς τόνους που υπάρχουν στη μουσική και σε άλλους σύνθετους ήχους.
Το φυσικό αυτό φαινόμενο στην πράξη καθιστά εφευρέτες ένα ολόκληρο λαό στην Καραϊβική που στην ουσία είναι οι πρώτοι που χρησιμοποίησαν τα άδεια βαρέλια πετρελαίου που έμεναν για ανεφοδιασμό στα λιμάνια τους σαν κρουστά όργανα και τα οποία ονομάστηκαν Steel Pans. Πρακτικά το προηγούμενο παράδειγμα είναι μια εφαρμογή της αντήχησης Helmoltz που δεν διαφέρει από αυτην την ανακάλυψη, εφαρμογή και πάλι , του ίδιου φαινομένου που παρατηρείται στο σύγχρονο κρουστό όργανο Hang, που δημιουργησε ενα ζευγάρι Φυσικών / Μεταλλουργών από την Βέρνη της Ελβετίας και οι οποίοι το πρωτοπαρουσίασαν διεθνώς πριν από μολις 2 δεκαετίες. Η διαφορά είναι ότι οι τελευταίοι πατεντάρισαν την εφαρμογή τους , σε αντίθεση με τους γηγενείς των νησιών Trinidad & Tobago που συνήθιζαν να παίζουν με ξύλα πάνω στα άδεια βαρελια των ευρωπαικών πλοίων που περνούσαν και ανεφοδιάζονταν στο λιμάνι τους αγνοώντας πως αυτο το παιδικό παιχνίδι που έδινε έμπνευση σε άλλους για μια ‘οργανική’ ανακάλυψη, έμελλε να χαρακτηρισθεί ως “ανώνυμος κατασκευαστής” στην περίπτωση τους.
Τρίτο Πρόγραμμα 90,9
Έρευνα-Παραγωγή-Παρουσίαση: Γιώργος Μαρκάκης
Διαδικτυακά: www.ertecho.gr/trito