Ο πρωτοπόρος Αμερικανός φιλόσοφος, μουσικός και καλλιτέχνης Henry Flynt ανέπτυξε μια θεωρία της γνώσης που συνδέει μουσική, τέχνη και κοινωνική συνείδηση. Κεντρική είναι η έννοια του Γνωσιακού Νιχιλισμού: η γλώσσα, οι μορφές και οι καθιερωμένες κατηγορίες λειτουργούν ως μηχανισμοί εξουσίας που περιορίζουν την άμεση εμπειρία. Για τον Flynt η τέχνη δεν είναι ελεύθερη όταν υπακούει σε κανόνες θεσμικών συστημάτων, είτε αυτά ανήκουν στην ακαδημαϊκή μουσική, τη φιλοσοφία ή την πολιτισμική παράδοση. Αποδημώντας τις μορφές ακυρώνει τους κανόνες, και το έργο αποκτά πολιτική βαρύτητα: υπονομεύει την ιεραρχία του πολιτισμικού κύρους και ανοίγει χώρο για μια μη κατευθυνόμενη συνείδηση. Η μουσική γίνεται μέσο κριτικής και επαναπροσδιορισμού της σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο.
Σε αυτήν τη δυναμική της αμφισβήτησης συναντά κανείς μια παράλληλη τροχιά στη σκέψη του Imre Lakatos. Στο “Proofs and Refutations” έδειξε πως τα μαθηματικά δεν θεμελιώνονται σε αλάθητες βεβαιότητες, αλλά σε διαδικασίες συνεχούς αναθεώρησης: κάθε «απόδειξη» γεννά νέες «ανασκευές», κάθε μορφή παραμένει ανοιχτή στη διάψευση. Το επιστημονικό πρόγραμμα, με τον «σκληρό πυρήνα» και τα μεταβαλλόμενα προστατευτικά του τείχη, λειτουργεί σαν ένα πεδίο ζωντανής διαπραγμάτευσης.
“Proofs & Refutations” βαπτίζει το ύστερο έργο του ο πρωτοπόρος της “American Primitive” κιθάρας John Fahey: μια μετα-χειρονομία αποδόμησης, όπου η μορφή προκύπτει μόνο ως καταγραφή της αμφιβολίας. Επηρεασμένος από τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό, τη noise και το minimal drone, αμφισβητεί την προκαθορισμένη προσδοκία του ακροατή σε μια διεργασία ανακάλυψης και επανεκτίμησης, διαλύοντας την αισθητική που ο ίδιος καθιέρωσε.
Ανάμεσα στη δομή και την απόκλιση, όπως μια μαθηματική/λογική διαδικασία, κινείται και το τρίο των E.Risser/M.Müller/C.Marien στο “Formation < Deviation”: μια πειραματική σύνθεση στα όρια μεταξύ σύγχρονης τζαζ και αβαν-γκαρντ αυτοσχεδιασμού, απ’ όπου ακούμε την «Ψευδαίσθηση της Αθωότητας».
Ανάμεσα στην υπόσχεση και την ψευδαίσθηση ισορροπεί ο δίσκος της Βρετανίδας βιολονίστριας και sound artist Ecka Mordecai “Promise & Illusion”. Με επιρροές από musique concrète, αυτοσχεδιασμό και performance art, στήνει ένα προσωπικό ψυχολογικό τοπίο, οικείο και αλλόκοτο˙ μια εξερεύνηση ανάμεσα σε πραγματικότητα και φαντασία, ένταση και απελευθέρωση, όπου η μουσική λειτουργεί ως εργαλείο εμβάθυνσης.
Απόψε ο παρΑξενος_ελκυστΗς πλανιέται ανάμεσα: στην προσδοκία και την απομυθοποίηση, την υπόσχεση και την ψευδαίσθηση, της αξίας της εμπειρίας. Πλαισιωμένος από τους ήχους των Peggy Lee, David Lang και Richard Youngs.
Επιμέλεια-Παρουσίαση: Μαριλένα Μαραγκού
Επιμέλεια ήχου: Τάσος Μπακασιέτας
Τρίτο Πρόγραμμα 90.9 & 95.6
Διαδικτυακή Ακρόαση: ERT εcho
Εικόνα: Barnett Newman, Canto VI