FACTORY. ΙΔΕΕΣ/ΤΕΧΝΕΣ
«ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ ΣΕ ΚΑΙΡΟ ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΥ»
Κυριακή 31-01-21, ώρα 19:00-20:00- Τρίτο πρόγραμμα!
Δημοσιογραφική επιμέλεια-Παραγωγή-Παρουσίαση: Δημήτρης Τρίκας/ Dimitris Trikas
Εκπομπή 1η: “ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΝΟΜΩΣΙΑΣ”, μέρος πρώτο.
Το τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Πατρών/ Πανεπιστήμιο Πατρών και η εκπομπή “Factory. Ιδέες/Τέχνες”, δημιουργούν μια νέα σειρά εκπομπών φιλοσοφίας που συνάδει με το κλίμα των ημερών.
Στις δύο εκπομπές που ανοίγουν αυτόν τον κύκλο η Ελένη Περδικούρη και ο Γιώργος Σαγκριώτης, επίκουροι καθηγητές φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, αναλύουν και συζητούν με τον Δημήτρη Τρίκα, το 1ο θέμα: «Θεωρίες συνομωσίας- Από τους Γνωστικούς της ύστερης αρχαιότητας μέχρι τους QAnon και τους οπαδούς του Τραμπ.»
Δημοφιλή μυστικά: Στο ερώτημα αν πιστεύει στις συμπτώσεις, ο Σέρλοκ Χολμς απαντά ότι «το σύμπαν σπάνια είναι τόσο οκνηρό». Το επάγγελμά του ντετέκτιβ επιβάλλει την αποδοχή μιας οντολογικής θέσης. Το σύμπαν εργάζεται, εμφυσά στα γεγονότα το πνεύμα μιας έλλογης θέλησης. Ειδάλλως δεν θα ήταν δυνατή η έλλογη διαλεύκανση των γεγονότων. Απαιτείται διαλεύκανση, γιατί το σύμπαν κρατά την εργασία του μυστική. Εκεί όπου οι «πολλοί» βλέπουν συμπτώσεις, οι εκλεκτοί, που δεν ξεγελιούνται, διαβλέπουν μια συνωμοσία. Τι είναι όμως μια θεωρία συνωμοσίας; Δεν είναι μόνο μια θεωρία με τις μεταφυσικές δεσμεύσεις που αναφέρθηκαν, αλλά και μια θεωρία με μια ορισμένη επιστημική δομή. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με το κλασικό πρόβλημα της αξιοπιστίας των μαρτυριών περί θαυμάτων (βλ. π.χ. Hume), μια θεωρία συνωμοσίας αντλεί το κύρος της από την απουσία μαρτυριών, η οποία κρίνεται ως τεκμήριο. Μια τέτοια κρίση έχει ψυχολογικούς όπως επίσης κοινωνικοπολιτικούς και πολιτικοφιλοσοφικούς όρους (βλ. π.χ. Popper). Ποιοι είναι αυτοί, πώς διαπλέκονται με τη μεταφυσική και γνωσιοθεωρητική φυσιογνωμία των θεωριών συνωμοσίας και πώς είναι δυνατόν ο λόγος περί συνομωσιών να απευθύνεται κατ’ εξοχήν στη δημοσιότητα;
Στους αυτοκρατορικούς χρόνους τού συγκρητισμού της ελληνικής σκέψης με στοιχεία ανατολικών θρησκειών εμφανίζεται η χριστιανική σέκτα των Γνωστικών που εκπροσωπεί μία καινούργια στάση. Ο κόσμος θεωρείται άξιος περιφρόνησης, ως προϊόν ενός ανόητου, κακόβουλου και κακοποιού δημιουργού. Η πίστη ότι ο κόσμος αποτελεί άθυρμα κάποιων σκοτεινών δυνάμεων, που μόνο λίγοι πεφωτισμένοι γνωρίζουν (εξ ου και ο όρος «Γνώση»), βρίσκεται στον πυρήνα των θεωριών συνωμοσίας. Οι επιπτώσεις αυτής της πίστης είναι τόσο γνωσιολογικές όσο και ηθικές. Ο κόσμος είναι έτσι φτιαγμένος που δεν μπορούμε να τον γνωρίσουμε: ούτε η παρατήρηση ούτε ο συλλογισμός μας δίνουν πρόσβαση στη δομή του, η οποία αποκαλύπτεται με υπερλογικό τρόπο μόνο σε κάποιους εκλεκτούς. Και αν ο κόσμος μας είναι θεμελιωδώς κακός, τότε δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος από μέρους μας για αγαθή πράξη. Αντιθέτως, η δυνατότητα σωτηρίας μας μπορεί και να απαιτεί την καταστροφή του.
Βλέπε: E.R. Dodds, Εθνικοί και χριστιανοί σε μια εποχή αγωνίας, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1995
Συντονιστείτε!
Διαδικτυακά: webradio.ert.gr/trito