Ηχητικό τοπίο

Η μνήμη επιτρέπει τη συνέχεια, η λήθη εξασφαλίζει την ελευθερία, και απόψε ο παρΑξενος_ελκυστΗς περιηγείται στις όχθες της Λήθης, ως ενεργητικής δύναμης ζωής, ακούγοντας Aftab Darvishi, Sarah Kirkland Snider, Martyna Basta, Stephen Vitiello and Bill Seaman, Elvis Presley και Sibylle Baier.

Στην εκπομπή της Δευτέρας 15 Σεπτεμβρίου 2025 ο παρΑξενος_ελκυστΗς εξερευνά τη διαλεκτική σχέση μνήμης–λήθης, με τους ήχους των Gidon Kremer/Astor Piazzolla, Laurie Anderson & Adam Tendler, Paul Griffiths & Frances-Marie Uitti, Daphne X και  Les Rallizes Dénudés

Στην εκπομπή της Τρίτης 09 Σεπτεμβρίου 2025 στον παρΑξενο_ελκυστΗ, θέλοντας να παρατείνουμε την αίσθηση των καλοκαιρινών διακοπών και μέσα στον πρώτο μήνα του Φθινοπώρου, ανακαλούμε και ανακατασκευάζουμε ηχητικά τις μέρες του καλοκαιριού, μέσα από το πρίσμα της μνήμης.

Στην εκπομπή της Δευτέρας 08 Σεπτεμβρίου 2025 ο παρΑξενος_ελκυστΗς περιηγείται σε καλοκαιρινά τοπία της μνήμης, εξερευνώντας ηχητικά τον τρόπο με τον οποίο η μνήμη ανακαλεί θραύσματα και ανασυνθέτει νέα αφηγήματα.

Οι φωτογραφίες είναι διάφανα δοχεία του χρόνου: κρύβουν μέσα τους φως, χρώμα, ανάσες και βλέμματα, παγωμένα τη στιγμή που το κλείστρο έκλεισε˙ θραύσματα στιγμών που την ώρα που απαθανατίζονται μοιάζουν αιώνια.

Νύχτα 1ης Σεπτεμβρίου, του μήνα που φέρνει τα νέα ξεκινήματα, την αλλαγή των εποχών και μαζί την μετάβαση από την ανάλαφρη, ρευστή διαφάνεια των καλοκαιρινών ημερών στην πυκνότητα του αστικού χρόνου, ο παρΑξενος_ελκυστΗς εξερευνά ηχητικά το δίπολο διάφανο/αδιαφανές, μέσα από ένα εύρος που αφορά όχι μόνο στις φυσικές ιδιότητες των υλικών ή την οπτική αντίληψη, αλλά επεκτείνεται στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και διαμεσολαβούμε τον κόσμο, τη γνώση, την αλήθεια και την εμπειρία.

Στη δυτική όχθη του Νείλου κοντά στις Θήβες, βρίσκονται οι Κολοσσοί του Μέμνωνα: δύο επιβλητικά αγάλματα, φιγούρες του Φαραώ Αμένοφη του Γ’. Έγιναν διάσημες στην αρχαιότητα όταν το ένα άγαλμα άρχισε να παράγει έναν μυστηριώδη ήχο κάθε πρωί. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ήταν το τραγούδι του νεκρού ήρωα Μέμνωνα προς τη μητέρα του Ηώ (Αυγή). Πιθανότατα όμως οι ήχοι οφείλονταν στην υγρασία και τη θερμική διαστολή του λίθου, που ενισχυόταν από την πρωινή ομίχλη του Νείλου.

Στο νότιο άκρο της Αιγύπτου, εκεί όπου ο Νείλος στενεύει και τα νερά του αποκτούν μια σχεδόν μυσταγωγική βαρύτητα, βρίσκεται το νησί της Ελεφαντίνης: ένας τόπος που υπήρξε όχι μόνο στρατηγικός σταθμός, αλλά και πύλη ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών και των πνευμάτων. Εκεί η ζωή και ο θάνατος δεν ήταν αντίθετα, αλλά δυνάμεις που διείσδυαν, η μία μέσα στην άλλη. Οι σκιές των προγόνων, των νεκρών βασιλιάδων και των καθημερινών ανθρώπων, κατοικούσαν τα δέντρα, τις πέτρες, τους ήχους του νερού.

Στο "A True Account of Talking to the Sun at Fire Island" ο Frank O'Hara σε έναν ποιητικό μονόλογο σε πρώτο πρόσωπο αφηγείται μια παράλογη και ταυτόχρονα τρυφερή συζήτηση με τον Ήλιο, ο οποίος του μιλά σαν μια ανώτερη συνείδηση που τον ξυπνά από την αμφιβολία και την αδράνεια.

Ο «Ήλιος της καρδιάς» (Shams al-qalb) στον Ιρανικό Σουφισμό δεν είναι ένα φυσικό ουράνιο σώμα, αλλά ένας εσωτερικός ήλιος: μια συμβολική και μυστικιστική εικόνα του Θείου Φωτός που ανατέλλει μέσα στην καρδιά του ανθρώπου, όταν αυτή γίνει δεκτική, καθαρή και εναρμονισμένη με τον αόρατο κόσμο.

Την εποχή του Χαλκού στην Μεσοποταμία πίστευαν πως ο θεός ήλιος ŠamaŠ, κατά την ανατολή και τη δύση περνούσε ανάμεσα από κοσμικές πύλες που βρίσκονταν σε δίδυμα βουνά στα αντίθετα άκρα του κόσμου˙ το καθημερινό του ταξίδι τού επέτρεπε να βλέπει όλα όσα συνέβαιναν στη Γη, και ως εκ τούτου ήταν και ο θεός της Δικαιοσύνης. ŠamaŠ, μια καρκινική λέξη, που ταλαντεύεται ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, στη δικαιοσύνη και την αδικία.

«…Αλίμονο, πού είμαστε; Όλο και πιο ελεύθεροι, σαν αδέσμευτοι χαρταετοί, τρέχουμε κυνηγώντας χαμηλά, με κρόσσια γέλιου, που ξέσχισαν οι άνεμοι. — Βάλε σε τάξη αυτούς που φωνασκούν, τραγουδιστή θεέ! Ώστε να κελαρύζουνε ξυπνώντας, καθώς θα φέρουνε σαν ποταμός τη λύρα και το κεφάλι.» (R.M. Rilke, απόσπασμα από τα «Σονέτα προς τον Ορφέα», μτφ. Αλέξανδρος Ίσαρης)

To 1950 o Jean Cocteau φτιάχνει μια σουρεαλιστική αναπαράσταση του μύθου του Ορφέα, συνδυάζοντας την ποίηση, το υποσυνείδητο και τον θάνατο σε ένα κινηματογραφικό ονειρικό τοπίο. Ο δικός του Ορφέας είναι ένα ποιητής του σήμερα, που παλεύει με την έμπνευση, τη φήμη και τη θνητότητα. Λαμβάνει αλλόκοτα μηνύματα μέσα από το ραδιόφωνο (τον άλλο κόσμο), που εμπνέουν το έργο του. Περνά μέσα από τον καθρέφτη σε ένα άλλο βασίλειο, πέρα από την επιφάνεια της ύπαρξης, προς μια βαθύτερη αλήθεια. Ο Ορφέας του Cocteau είναι το διαχρονικό σύμβολο του καλλιτέχνη που αναζητά την έμπνευση και αγγίζει το μεταφυσικό˙ένας φιλοσοφικός διαλογισμός για την τέχνη, το θάνατο και τη δημιουργία.

«Η μάσκα (…) διαιρεί τον εσωτερικό ανθρώπινο χώρο σ’ ανόμοιες περιοχές. Πίσω από τις αποκρυμμένες συμπεριφορές, με την αντίθεση του έσω και του έξω, η υποκειμενικότητα του μυστικού βαθαίνει και βαραίνει.» (Starobinski Jean, «Ο Κιρκεγκάαρντ και οι μάσκες») Η Βενετσιάνικη μάσκα εμφανίστηκε κα...

Το «βλέμμα» των άλλων, όσο αναγκαίο και αν είναι για να σχηματίσουμε το είναι μας, τόσο και απειλητικό, καθώς μας υποβιβάζει σε αντικείμενο. Και για το λόγο αυτό συχνά φοράμε μάσκες/προσωπεία- που εξαπατούν τους άλλους, και τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ο καθρέφτης υπάρχει ανάμεσα στην πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση, τον εαυτό και τον άλλον, την παρουσία και την απουσία - ένας οριακός τόπος, όπου η αντανάκλαση δεν αφορά μόνο την αναγνώριση αλλά και τη μεταμόρφωση και την αβεβαιότητα. Η αντανάκλαση στον καθρέφτη κάποιες φορές είναι προέκταση του εαυτού˙ άλλες μοιάζει αλλόκοτη και ανοίκεια, μια ετερότητα.

«Το αλλού είναι ένας αντίστροφος καθρέφτης. Ο ταξιδιώτης αναγνωρίζει το λίγο που είναι δικό του, ανακαλύπτοντας το πολύ που ποτέ δεν έχει και που ποτέ δεν θα έχει», γράφει ο Ίταλο Καλβίνο, στις Αόρατες Πόλεις. Ο αντίστροφος καθρέφτης είναι αυτός που καθρεφτίζει την απουσία: αυτό που δεν είσαι, αυτό που δεν έχεις, αυτό που επιθυμείς. Στις Αόρατες Πόλεις, κάθε πόλη λειτουργεί σαν αντίστροφος καθρέφτης, αποκαλύπτοντας αυτό που λείπει από τις άλλες: διαφορετικές πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας, μέσω της αντίθεσης.

O καθρέφτης του απείρου είναι το φαινόμενο όπου, τοποθετώντας δύο επίπεδους καθρέφτες παράλληλα, παράγουμε άπειρα αντανακλώμενα είδωλα. Είναι μια μορφή οπτικής ηχούς που απορροφά και αναπαράγει πανομοιότυπες εικόνες ή είδωλα.