Ηχητικό τοπίο

Στη δυτική όχθη του Νείλου κοντά στις Θήβες, βρίσκονται οι Κολοσσοί του Μέμνωνα: δύο επιβλητικά αγάλματα, φιγούρες του Φαραώ Αμένοφη του Γ’. Έγιναν διάσημες στην αρχαιότητα όταν το ένα άγαλμα άρχισε να παράγει έναν μυστηριώδη ήχο κάθε πρωί. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ήταν το τραγούδι του νεκρού ήρωα Μέμνωνα προς τη μητέρα του Ηώ (Αυγή). Πιθανότατα όμως οι ήχοι οφείλονταν στην υγρασία και τη θερμική διαστολή του λίθου, που ενισχυόταν από την πρωινή ομίχλη του Νείλου.

Στο νότιο άκρο της Αιγύπτου, εκεί όπου ο Νείλος στενεύει και τα νερά του αποκτούν μια σχεδόν μυσταγωγική βαρύτητα, βρίσκεται το νησί της Ελεφαντίνης: ένας τόπος που υπήρξε όχι μόνο στρατηγικός σταθμός, αλλά και πύλη ανάμεσα στον κόσμο των ζωντανών και των πνευμάτων. Εκεί η ζωή και ο θάνατος δεν ήταν αντίθετα, αλλά δυνάμεις που διείσδυαν, η μία μέσα στην άλλη. Οι σκιές των προγόνων, των νεκρών βασιλιάδων και των καθημερινών ανθρώπων, κατοικούσαν τα δέντρα, τις πέτρες, τους ήχους του νερού.

Στο "A True Account of Talking to the Sun at Fire Island" ο Frank O'Hara σε έναν ποιητικό μονόλογο σε πρώτο πρόσωπο αφηγείται μια παράλογη και ταυτόχρονα τρυφερή συζήτηση με τον Ήλιο, ο οποίος του μιλά σαν μια ανώτερη συνείδηση που τον ξυπνά από την αμφιβολία και την αδράνεια.

Ο «Ήλιος της καρδιάς» (Shams al-qalb) στον Ιρανικό Σουφισμό δεν είναι ένα φυσικό ουράνιο σώμα, αλλά ένας εσωτερικός ήλιος: μια συμβολική και μυστικιστική εικόνα του Θείου Φωτός που ανατέλλει μέσα στην καρδιά του ανθρώπου, όταν αυτή γίνει δεκτική, καθαρή και εναρμονισμένη με τον αόρατο κόσμο.

Την εποχή του Χαλκού στην Μεσοποταμία πίστευαν πως ο θεός ήλιος ŠamaŠ, κατά την ανατολή και τη δύση περνούσε ανάμεσα από κοσμικές πύλες που βρίσκονταν σε δίδυμα βουνά στα αντίθετα άκρα του κόσμου˙ το καθημερινό του ταξίδι τού επέτρεπε να βλέπει όλα όσα συνέβαιναν στη Γη, και ως εκ τούτου ήταν και ο θεός της Δικαιοσύνης. ŠamaŠ, μια καρκινική λέξη, που ταλαντεύεται ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, στη δικαιοσύνη και την αδικία.

«…Αλίμονο, πού είμαστε; Όλο και πιο ελεύθεροι, σαν αδέσμευτοι χαρταετοί, τρέχουμε κυνηγώντας χαμηλά, με κρόσσια γέλιου, που ξέσχισαν οι άνεμοι. — Βάλε σε τάξη αυτούς που φωνασκούν, τραγουδιστή θεέ! Ώστε να κελαρύζουνε ξυπνώντας, καθώς θα φέρουνε σαν ποταμός τη λύρα και το κεφάλι.» (R.M. Rilke, απόσπασμα από τα «Σονέτα προς τον Ορφέα», μτφ. Αλέξανδρος Ίσαρης)

To 1950 o Jean Cocteau φτιάχνει μια σουρεαλιστική αναπαράσταση του μύθου του Ορφέα, συνδυάζοντας την ποίηση, το υποσυνείδητο και τον θάνατο σε ένα κινηματογραφικό ονειρικό τοπίο. Ο δικός του Ορφέας είναι ένα ποιητής του σήμερα, που παλεύει με την έμπνευση, τη φήμη και τη θνητότητα. Λαμβάνει αλλόκοτα μηνύματα μέσα από το ραδιόφωνο (τον άλλο κόσμο), που εμπνέουν το έργο του. Περνά μέσα από τον καθρέφτη σε ένα άλλο βασίλειο, πέρα από την επιφάνεια της ύπαρξης, προς μια βαθύτερη αλήθεια. Ο Ορφέας του Cocteau είναι το διαχρονικό σύμβολο του καλλιτέχνη που αναζητά την έμπνευση και αγγίζει το μεταφυσικό˙ένας φιλοσοφικός διαλογισμός για την τέχνη, το θάνατο και τη δημιουργία.

«Η μάσκα (…) διαιρεί τον εσωτερικό ανθρώπινο χώρο σ’ ανόμοιες περιοχές. Πίσω από τις αποκρυμμένες συμπεριφορές, με την αντίθεση του έσω και του έξω, η υποκειμενικότητα του μυστικού βαθαίνει και βαραίνει.» (Starobinski Jean, «Ο Κιρκεγκάαρντ και οι μάσκες») Η Βενετσιάνικη μάσκα εμφανίστηκε κα...

Το «βλέμμα» των άλλων, όσο αναγκαίο και αν είναι για να σχηματίσουμε το είναι μας, τόσο και απειλητικό, καθώς μας υποβιβάζει σε αντικείμενο. Και για το λόγο αυτό συχνά φοράμε μάσκες/προσωπεία- που εξαπατούν τους άλλους, και τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ο καθρέφτης υπάρχει ανάμεσα στην πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση, τον εαυτό και τον άλλον, την παρουσία και την απουσία - ένας οριακός τόπος, όπου η αντανάκλαση δεν αφορά μόνο την αναγνώριση αλλά και τη μεταμόρφωση και την αβεβαιότητα. Η αντανάκλαση στον καθρέφτη κάποιες φορές είναι προέκταση του εαυτού˙ άλλες μοιάζει αλλόκοτη και ανοίκεια, μια ετερότητα.

«Το αλλού είναι ένας αντίστροφος καθρέφτης. Ο ταξιδιώτης αναγνωρίζει το λίγο που είναι δικό του, ανακαλύπτοντας το πολύ που ποτέ δεν έχει και που ποτέ δεν θα έχει», γράφει ο Ίταλο Καλβίνο, στις Αόρατες Πόλεις. Ο αντίστροφος καθρέφτης είναι αυτός που καθρεφτίζει την απουσία: αυτό που δεν είσαι, αυτό που δεν έχεις, αυτό που επιθυμείς. Στις Αόρατες Πόλεις, κάθε πόλη λειτουργεί σαν αντίστροφος καθρέφτης, αποκαλύπτοντας αυτό που λείπει από τις άλλες: διαφορετικές πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας, μέσω της αντίθεσης.

O καθρέφτης του απείρου είναι το φαινόμενο όπου, τοποθετώντας δύο επίπεδους καθρέφτες παράλληλα, παράγουμε άπειρα αντανακλώμενα είδωλα. Είναι μια μορφή οπτικής ηχούς που απορροφά και αναπαράγει πανομοιότυπες εικόνες ή είδωλα.

Η ανάκλαση του εαυτού μέσα στον καθρέφτη είναι σύμφωνα με τον Lacan ένα από τα θεμελιώδη στάδια στην ψυχική εξέλιξη και τη μελλοντική δομή της υποκειμενικότητας. Το «στάδιο του καθρέφτη», συμβαίνει ανάμεσα στον 6-18 μήνα της ζωής. Το βρέφος θεωρεί τον καθρέφτη μέρος του εαυτού του και ταυτίζεται με το κατοπτρικό είδωλο των ομοίων του στον καθρέφτη και κυρίως με την εικόνα της μητέρας, ενώ προσπαθεί μέσα από τη δυαδική σχέση να αποκτήσει τη σωματική του ενότητα. Έτσι, αποκτά συνείδηση του εαυτού του και του Άλλου. Στις περίπλοκες και συχνά αντιφατικές πτυχές του καθρέφτη θα κινηθούμε αυτή την εβδομάδα, αφουγκραζόμενοι κατοπτρικά είδωλα σε ηχητικές ιστορίες που ταλαντώνονται ανάμεσα στην πραγματικότητα και την αντανάκλαση της επιθυμίας:

Στον προκολομβιανό πολιτισμό των Zapotec από την Oaxaca του Μεξικού, "Cocijo" είναι μια θεότητα που συνδέεται με την βροντή και την αστραπή. Απεικονίζεται με συνδυασμό χαρακτηριστικών τζάγκουαρ και φιδιού και είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς ορίζει την Βροχόπτωση, την Γονιμότητα της γης και την Αγροτική Αφθονία.

Αν και ο καιρός είναι το πιο ανώδυνο θέμα συζήτησης, μεταξύ των ανθρώπων που δεν επιδιώκουν την ουσιαστική επικοινωνία, και το δελτίο καιρού μια τεχνική ενημέρωση με επιστημονική ορολογία, στην εκπομπή της Δευτέρας 03 Φεβρουαρίου - μεσάνυχτα προς Τρίτη - ο παρΑξενος_ελκυστΗς ακολουθεί τις μεταπτώσεις του καιρού μέσα στις πρώτες Αλκυονίδες μέρες του Φεβρουαρίου και ερμηνεύει τη βροχή – τα δάκρυα της Φύσης - σε ένα συναισθηματικό δελτίο καιρού, φορτισμένο από την απώλεια.

Η αρχή της Άνοιξης για τους απανταχού Κινέζους σηματοδοτείται στην καρδιά του Χειμώνα, στην έναρξη του νέου Σεληνιακού έτους, όπου γιορτάζεται και η Πρωτοχρονιά. Μια κινητή γιορτή που φέτος είναι στις 29 Ιανουαρίου. Το «Φεστιβάλ της Άνοιξης» γιορτάζεται με επιμελές καθαρισμό των σπιτιών, διακόσμηση σε χρώμα κόκκινο, επανασύνδεση με συγγενείς και περίτεχνα γεύματα.

Ο χρόνος και η ύπαρξη είναι κυκλικοί και αυτοτροφοδοτούμενοι, υποστήριξε ο Nietzsche, εισάγοντας την ιδέα της Αιώνιας Επιστροφής: την ιδέα ότι κάθε γεγονός στη ζωή επαναλαμβάνεται αιώνια, χωρίς τέλος. Η Αιώνια Επιστροφή απορρίπτει την ιδέα της γραμμικής εξέλιξης του κόσμου προς έναν τελικό σκοπό, όπως τη διδάσκει ο Χριστιανισμός και άλλες μεταφυσικές κοσμοθεωρίες˙ ο άνθρωπος πρέπει να ζει τη ζωή του έτσι ώστε να μπορεί να την αποδεχτεί πλήρως, ακόμη και αν την επαναλάμβανε ατέλειωτες φορές.

Tο βαθύ μπλε Ultramarine ήρθε πέρα από τη θάλασσα - "ultra mare" στα Λατινικά- φτιαγμένο από την ημιπολύτιμη πέτρα lapis lazuli που εισήγαγαν από την Ασία και που κάποτε στοίχιζε περισσότερο και από τον χρυσό. Συνδέθηκε με την βασιλική καταγωγή, τη δύναμη και τη σοφία ενώ στην παλαιοχριστιανική παράδοση θεωρούνταν η πέτρα της Παναγίας