Οι «Προστάτες» είναι το πρώτο μεγάλο θεατρικό κείμενο του Μήτσου Ευθυμιάδη. Γράφτηκε το 1974 και παρουσιάστηκε στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης την επόμενη χρονιά, το 1975, σε μια θρυλική παράσταση που σκηνοθέτησε ο Γιώργος Λαζάνης κι έντυσε μουσικά ο Χρήστος Λεοντής.
Στους «Προστάτες», ο Ευθυμιάδης παρουσιάζει αποσπασματικά και καταφεύγοντας σε πολλές διαφορετικές θεατρικές φόρμες, την ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Το έργο είναι σατιρικό και η ματιά του συγγραφέα δηκτική και στοχευμένη. Καυτηριάζει τον οπορτουνισμό, την υποκρισία και την ωμότητα των κοτζαμπάσηδων, του κλήρου, των ντόπιων πολιτικών και των μεγάλων ξένων δυνάμεων, όλων όσοι καπηλεύτηκαν και τελικά καπέλωσαν τον αγώνα του εξεγερμένου ελληνικού λαού.
Οι «Προστάτες» αποτελούν ένα πολύ ξεχωριστό κεφάλαιο στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου και μια από τις κορυφαίες στιγμές του θεάτρου της μεταπολίτευσης. Δεμένο οργανικά με τη μουσική και τα τραγούδια του Λεοντή, το έργο μπορεί να λειτουργήσει ως λαϊκή όπερα, ως μπρεχτικό έπος ή ως πειραγμένη επιθεώρηση. Ο Ευθυμιάδης έσπασε κάθε παραδοσιακή αφηγηματική φόρμα παρεμβάλοντας στο κείμενό του παραβάσεις, ντοκουμέντα και θέατρο σκιων, και όλα αυτά γραμμένα σε μια σκληρή γλώσσα, η οποία όμως ριμάρει και ακολουθεί τον ρυθμό του δεκαπεντασύλλαβου.
Πέρα από την τολμηρή του φόρμα, το έργο ξεχωρίζει και για την τολμηρή πολιτική του τοποθέτηση. Ο Ευθυμιάδης χρησιμοποιεί το ‘21 ως παραβολή για όλους τους ματαιωμένους αγώνες του ελληνικού λαού αλλά και όλων των λαών. Για όλους όσοι κατάφεραν να νικήσουν τους τυράννους αλλά δεν μπόρεσαν ν’ απαλλαγούν από τους προστάτες.
Η ραδιοφωνική παράσταση του έργου σκηνοθετήθηκε από τον Βασίλη Παπαβασιλείου και βγήκε για πρώτη φορά στον αέρα τον Νοέμβριο του 1984, από το Α’ Πρόγραμμα. Είναι ντυμένη, φυσικά, με την εμβληματική μουσική του Χρήστου Λεοντή και, μεταξύ άλλων, πρωταγωνιστούν, ο Δημήτρης Καταλειφός, η Κατερίνα Βασιλάκου, ο Μηνάς Χατζησάββας και ο Γιώργος Κοτανίδης.
Έρευνα – επιμέλεια για το Δεύτερο Πρόγραμμα Αντώνης Τζαβάρας
Συγγραφέας: Μήτσος Ευθυμιάδης.
Παίζουν με τη σειρά που ακούγονται οι ηθοποιοί: Δημήτρης Καταλειφός, Χάρης Εμμανουήλ, Θόδωρος Σκούρτας, Ντίνος Μακρής, Θέμης Μάνεσης, Χριστίνα Τσάφου, Μηνάς Χατζησάββας, Μιχάλης Μητρούσης, Μανώλης Γιούργος, Βαρβάρα Μαυρομάτη, Σίβη Σιδέρη, Κατερίνα Βασιλάκου, Κωστης Σφυρικίδης, Γιώργος Σταμάτης, Γιώργος Κοτανίδης.
Μουσική σύνθεση: Χρήστος Λεοντής.
Επιμέλεια ήχου: Δόμνα Ακατογλίδου.
Ρύθμιση ήχου: Τζένη Ιγνατιάδη.
Σκηνοθεσία: Βασίλης Παπαβασιλείου.