Μαριλένα Μαραγκού

Τα πουλιά στην Αρμενική λαϊκή παράδοση συμβολίζουν την ελευθερία, τη λαχτάρα, και τους δεσμούς με την πατρίδα. Τα λαμπερά τους χρώματα και το πέταγμα με χάρη στον ουρανό έμοιαζαν θαύμα αισθητικό˙ έτσι στο μεσαίωνα οι μικρογραφίες των πουλιών ξεχώριζαν στην διακοσμητική γραφή, την καλλιγραφία Trchnagir (μια σύνθετη λέξη που προέρχεται από το πουλί και τη γραφή): μια μοναδική παράδοση διακοσμητικών γραμμάτων, όπου όλα τα γράμματα του αλφαβήτου παρουσιάζονται ως πουλιά.

«"կռունկ" (γερανέ), σαν ευλογία, κατεβαίνεις στην καρδιά μου… / Αν έρχεσαι σαν αγγελιοφόρος — τι νέα έχεις φέρει από τη γη μου;» Ο γερανός όμως σιωπά. Στίχοι που αποδίδονται στον Nahapet Kuchak, ποιητή και βάρδο του μεσαίωνα, ξακουστό για τα τετράστιχά του. Ο γερανός εδώ ένας ενδιάμεσος, μεταξύ δύο κόσμων˙ για τους Αρμένιους της διασποράς, ένα σύμβολο της εκτοπισμένης ψυχής που λαχταρά την πατρίδα, και την ελπίδα για αναγέννησή της. Μάρτυρας ανείπωτων γεγονότων, φορέας μνήμης, παρών αλλά σιωπηλός, όπως το συλλογικό τραύμα, που περνά άρρητα από γενιά σε γενιά.

Το Πάσχα η συλλογική μνήμη ενός λαού, μέσα από τελετές και κοινά τραγούδια, γίνεται σώμα και φωνή που τραγουδά για την αναγέννηση της φύσης και της ψυχής, ενώνοντας το παρελθόν με το παρόν.

Το τάλαντο, το «ιερό ξύλο», είναι ένα αυτοσχέδιο κρουστό σήμαντρο που επικοινωνεί ένα κάλεσμα˙ μια φορητή μακρόστενη σανίδα με 3 οπές που συμβολίζουν τον Τριαδικό Θεό ή 5 για τις ανθρώπινες αισθήσεις, που οφείλουν να είναι σε εγρήγορση. Στη μοναστηριακή ζωή και κοινότητα σηματοδοτεί το «μαζί». Με κάθε χτύπο μοιάζει να επαναλαμβάνει την μοναδική αιώνια αλήθεια: τη λέξη που τα περιέχει όλα, την απάντηση στο προαιώνιο ερώτημα.

«Θα έλεγα ότι η αγάπη είναι σοφή και το μίσος είναι ανόητο. Σε αυτόν τον κόσμο, που ολοένα και αλληλοσυνδέεται, πρέπει να μάθουμε να ανεχόμαστε ο ένας τον άλλο. Πρέπει να μάθουμε να ανεχόμαστε το γεγονός ότι μερικοί άνθρωποι θα λένε πράγματα που δε μας αρέσουν. Μόνο με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να συνυπάρξουμε. Και αν πρέπει να ζήσουμε μαζί και όχι να πεθάνουμε μαζί, πρέπει να μάθουμε σε ένα είδος φιλανθρωπίας και σε ένα είδος ανεκτικότητας, που είναι απολύτως ζωτικής σημασίας για τη συνέχιση της ανθρώπινης ζωής σε αυτόν τον πλανήτη.» - Bertrand Russell

Βράδυ Μεγάλης Δευτέρας και απόψε ο παρΑξενος_ελκυστΗς παρουσιάζει αντιστικτικά δύο έργα από τον διακεκριμένο Γάλλο θεωρητικό του ήχου και της εικόνας Michel Chion: δύο ηλεκτροακουστικά έργα, που γεφυρώνουν μια συνθετική πορεία μισού αιώνα και απαντούν με συμπληρωματικό τρόπο στην αναζήτηση της υπέρβασης, μέσω του ήχου.

«Εκείνο που ονομάζω άνοιξη διασπά τον κύκλο αυτόν, όπως κι όλους τους άλλους. Μπορεί να συμβεί στο πιο μελανό σημείο της χρονιάς. Είναι μάλιστα κι ένα από τα γνωρίσματά της. Κάτι που μπορεί να συμβεί κάθε στιγμή για να διακόψει, να διασπάσει και, σε τελευταία ανάλυση, να απελευθερώσει», γράφει ο Christian Bobin στον «Σχοινοβάτη». (μετάφραση Φ.Πιομπίνος & Β.Connoly, εκδόσεις Κίχλη, 2023)

Όταν οι γλυκές βροχές του Απρίλη διαπερνούν την ξερή γη, όταν ο Ζέφυρος δίνει ζωή στα τρυφερά βλαστάρια, όταν ο ήλιος βρίσκεται στο ζώδιο του Κριού και τα μικρά πουλιά αρχίζουν το κελάηδημα, «τότε οι άνθρωποι λαχταρούν να ξεκινήσουν για προσκυνήματα και ιερές περιπλανήσεις…». Ο «Γενικός Πρόλογος» στις ...

«Ο ήχος», γράφει ο Ιάννης Ξενάκης το 1962, «είναι κβαντικής φύσεως – κοκκώδης. Κάθε ήχος αποτελείται από γαλαξίες στοιχειωδών κόκκων, που ορίζονται από μια καθαρή συχνότητα, μια ένταση και μια πολύ μικρή διάρκεια, οι οποίες εμφανίζονται και χάνονται στιγμιαία.» («Κείμενα περί μουσικής και αρχιτεκτονικής», Εκδόσεις Ψυχογιός, 2001)

Ανήμερα της εθνικής μας επετείου και της μεγάλης θρησκευτικής γιορτής του Ευαγγελισμού, ο παρΑξενος_ελκυστΗς συνεχίζει τη διερεύνηση της ελληνικότητας, φωτίζοντας τη σύγχρονη ηλεκτροακουστική μουσική δημιουργία μέσα από ένα ευρύ φάσμα προσεγγίσεων, από συνθέτες που προέρχονται ή ζουν στην Ελλάδα. ...

«Η άνοιξη δεν είναι εποχή λιτότητας» λέει η Λένα Πλάτωνος  στην Καντέντσα της Άνοιξης, «ανοίγουμε τις μπαλκονόπορτες, κάτι καλό θ’ ακούσουμε» και αυτή την εβδομάδα, που χαρακτηρίζεται από την αυριανή διπλή γιορτή - την εθνική, της Επανάστασης του 1821 και τη θρησκευτική, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου ...

«Τί;» Η μονολεκτική αυτή ερώτηση είναι μια από τις πιο σημαντικές που επαναλαμβάνουν συνεχώς νοερά μέσα τους οι βουδιστές μοναχοί όταν παραμένουν ακίνητοι κατά τη διάρκεια των ασκήσεων διαλογισμού. «Τί;» είναι και ο τίτλος του βιβλίου του μεγάλου σύγχρονου Κορεάτη ποιητή Ko Un, με 108 Ζεν ποιήμα...

«Τι είναι αυτό το συναίσθημα; Θέλω να βυθίσω το χέρι μου σε εκείνο το γαλάζιο του ουρανού. Θέλω να γνωρίσω και να μιλήσω με όλους εκείνους που δεν έχω συναντήσει ακόμα. Μακάρι το αύριο και το μεθαύριο να έρχονταν ταυτόχρονα. Είμαι ανυπόμονος. Θέλω να συνεχίσω να περπατώ προς τον ορίζοντα, και όμως, θέλ...

«Οι 4 χορδές του φεγγαριού» (Tsukioka Yoshitoshi,1891) είναι μια Ιαπωνική ξυλογραφία ukiyo-e, μια «εικόνα του επιπλέοντος κόσμου» που αποτυπώνει ένα εφήμερο στιγμιότυπο και αντανακλά την βουδιστική αντίληψη για τη ζωή ως μια παροδική ψευδαίσθηση. Απεικονίζει τον Semimaru, μια μυθική φιγούρα της ιαπωνικής π...

Η ιστορία του Ορφέα και της Ευρυδίκης, μια ιστορία για το πέρασμα ανάμεσα σε δύο κόσμους - τον κόσμο των ζωντανών και τον κόσμο των πεθαμένων - μέσω της μουσικής, έχει ομοιότητες με τον ιαπωνικό μύθο των Ιζανάγκι και Ιζανάμι: το πρωταρχικό θεϊκό ζεύγος του Σιντοϊσμού, η ενσάρκωση του ουρανού και της...

«…Αλίμονο, πού είμαστε; Όλο και πιο ελεύθεροι, σαν αδέσμευτοι χαρταετοί, τρέχουμε κυνηγώντας χαμηλά, με κρόσσια γέλιου, που ξέσχισαν οι άνεμοι. — Βάλε σε τάξη αυτούς που φωνασκούν, τραγουδιστή θεέ! Ώστε να κελαρύζουνε ξυπνώντας, καθώς θα φέρουνε σαν ποταμός τη λύρα και το κεφάλι.» (R.M. Rilke, απόσπασμα από τα «Σονέτα προς τον Ορφέα», μτφ. Αλέξανδρος Ίσαρης)

To 1950 o Jean Cocteau φτιάχνει μια σουρεαλιστική αναπαράσταση του μύθου του Ορφέα, συνδυάζοντας την ποίηση, το υποσυνείδητο και τον θάνατο σε ένα κινηματογραφικό ονειρικό τοπίο. Ο δικός του Ορφέας είναι ένα ποιητής του σήμερα, που παλεύει με την έμπνευση, τη φήμη και τη θνητότητα. Λαμβάνει αλλόκοτα μηνύματα μέσα από το ραδιόφωνο (τον άλλο κόσμο), που εμπνέουν το έργο του. Περνά μέσα από τον καθρέφτη σε ένα άλλο βασίλειο, πέρα από την επιφάνεια της ύπαρξης, προς μια βαθύτερη αλήθεια. Ο Ορφέας του Cocteau είναι το διαχρονικό σύμβολο του καλλιτέχνη που αναζητά την έμπνευση και αγγίζει το μεταφυσικό˙ένας φιλοσοφικός διαλογισμός για την τέχνη, το θάνατο και τη δημιουργία.

«Η μάσκα (…) διαιρεί τον εσωτερικό ανθρώπινο χώρο σ’ ανόμοιες περιοχές. Πίσω από τις αποκρυμμένες συμπεριφορές, με την αντίθεση του έσω και του έξω, η υποκειμενικότητα του μυστικού βαθαίνει και βαραίνει.» (Starobinski Jean, «Ο Κιρκεγκάαρντ και οι μάσκες») Η Βενετσιάνικη μάσκα εμφανίστηκε κα...