Τετάρτη 24 και Πέμπτη 25 Μαρτίου, 9 με 10 το βράδυ, στο Δεύτερο Πρόγραμμα 103.7.
«Λοιπόν αγρίεψε ο κόσμος, σαν καζάνι που βράζει..» Γράφτηκε το 2009 ή το 1821; «Θα γιορτάσουμε από το καθιστικό του σπιτιού μας, την ώρα που στα νοσοκομεία μας διεξάγονται πλέον μάχες πραγματικές και χάνονται ζωές» : το ‘γραψε η συγγραφέας και εκπαιδευτικός Εύη Τσιτιρίδου, για τον φετινό εορτασμό. «Τι κάνουμε άμα θέμε να πούμε κάτι και η κουβέντα μας δεν το χωράει; Το στρίβουμε στο τραγούδι. Διότι το τραγούδι είναι μια κουβέντα που τρελάθηκε! Κι άμα δεν μας φτάνει το τραγούδι, τι κάνουμε; Το στρίβουμε στο χορό… Γιατί ο χορός είναι ένα ξανατραγούδι που ξανατρελάθηκε»: Λόγια που έλεγε το «Ρωμιάκι» στο «Μεγάλο μας τσίρκο». Καλοκαίρι του 1973. Και ο «Θούριος του Ρήγα» να αποκτά εσωτερική υπόσταση στην σύγχρονη εκδοχή του Σταμάτη Κραουνάκη.
Κάπως έτσι ξεκίνησαν οι επιλογές γι’ αυτές τις δύο εκπομπές. Μέσα από ένα κυκεώνα αναφορών. Σε ιστορικά γεγονότα, πρόσωπα και τραγούδια. Είναι εντυπωσιακό το στοιχείο ότι στο αρχείο του Μουσικού Λαογραφικού Αρχείου, υπάρχουν οχτώ τόμοι με μόνο με παραδοσιακά τραγούδια ανάλογων αναφορών. Αλλά και μέσω του διαδικτύου. Πατώντας στην ανίχνευση, την λέξη «κλέφτικα», βρεθήκαμε μπροστά σε 72600 αναφορές! Κι όσο κι αν ένα μεγάλο μέρος αυτών αφορούσε την λαϊκή ρήση «σφυρίζει κλέφτικα», ήταν πολλές οι ιδιαίτερες αναφορές στο κλέφτικο τραγούδι, στην ιστορία του και στη διαχείριση του μέσα από τα χρόνια. «Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει…» το έγραψε ο Σεφέρης το 1936. Κι είναι σαν να μην πέρασε μια μέρα. Γι’ αυτό διάλεξε να ονομάσει έτσι ένα τραγούδι του ο Γιώργος Ανδρέου, στα 1990. «Τα `χω χαμένα και στροβιλίζομαι σαν σβούρα/ μες το κενό και τη θολούρα» γράφει ο Μιχάλης Γκανάς σ’ ένα τραγούδι του 2001. «Ποιος αλήθεια είμαι εγώ και που πάω;» αναρωτιέται ο Διονύσης Σαββόπουλος, στην «Ωδή στο Γεώργιο Καραϊσκάκη», λίγο πριν τα 150 χρόνια από την Επανάσταση του ’21. Και ο Νίκος Γκάτσος, στον «Μπαρμπα Γιάννη Μακρυγιάννη»: «Το φιλότιμο δε φτάνει για να πάει κανείς μπροστά». Στον αντίποδα όμως, στέκονται όλες αυτές οι αφηγήσεις. Τα ηρωικά κατορθώματα. Οι ήρωες και οι τόποι. Το Μεσολόγγι, το Ανάπλι, ο Διάκος, ο Ανδρούτσος, ο Ζιάκας, ο Λεπενιώτης. Είναι ακόμα και οι ταινίες και οι τηλεοπτικές σειρές που προσπάθησαν να καταγράψουν τα γεγονότα.
Στις δύο εκπομπές, σκόρπια στο χρόνο, στα είδη του τραγουδιού και στα πρόσωπα, είναι σαν να ξεφυλλίζουμε ένα άλμπουμ που αντί για φωτογραφίες έχει τραγούδια και ιστορίες. Πάντα με την πεποίθηση και με στόχο ότι «Πρέπει να ξέρεις μηχανή να κόψεις μαύρα μάτια».
ΣΗΜ : Ο Πέτρος Παράσχης «φωτογράφισε» τις σκόρπιες μας σκέψεις και επιλογές, κρατώντας την κομβική «εικόνα» από το «Μεγάλο μας τσίρκο». Και επειδή, ήρθα σε δίλημμα αν τα σκίτσα ή η θεατρική σκηνή μιλούσαν πιο παραστατικά, κράτησα και τις δυό εκδοχές. Παρ’ ότι λένε ότι το μήνυμα πρέπει να είναι ένα και σαφές!
Ακούγονται (με αλφαβητική σειρά): Ελένη Βιτάλη, Σοφία Βέμπο, Τασία Βέρρα, Σεραφείμ Γεροθεόδωρος, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Τζένη Καρέζη, Κώστας Καζάκος, Στέλιος Καζαντζίδης, Ζαχαρίας Καρούνης, Αντώνης Κυρίτσης, Παναγιώτης Λάλεζας, Γιώργος Νταλάρας, Νίκος Ξυλούρης, Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Κατερίνα Παπαδοπούλου, Λάκης Παππάς, Γιώργος Παπασιδέρης, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Διονύσης Σαββόπουλος, Δόμνα Σαμίου, Γιώτα Σύρου, Τάνια Τσανακλίδου, Μαρία Φαραντούρη.