“Πρέπει να ξέρεις μηχανή να κόψεις μαύρα μάτια” – «Μεσοπέλαγα αρμενίζω…» Η πρώτη γνωριμία με τον Κώστα Μουντάκη σε μια συνομιλία του 1988

Τετάρτη 27 Ιανουαρίου, 9 με 10 το βράδυ, στο Δεύτερο πρόγραμμα 103.7. Όλα ξεκίνησαν με το «Μεσοπέλαγα αρμενίζω…» και την περιγραφή του Κώστα Μουντάκη για το πώς έγραψε το συγκεκριμένο τραγούδι. Aυτές τις μέρες συμπληρώνονται 30 χρόνια από τότε που έφυγε από τη ζωή ο Κώστας Μουντάκης. Από τους κορυφαίους λυράρηδες και δημιουργούς με βάση την μουσική παράδοση της Κρήτης. Έφυγε από τη ζωή στις 31 Ιανουαρίου 1991,στα 65 του χρόνια.Είχε γεννηθεί στις 10 Φεβρουαρίου 1926,στο χωριό Αλφά του Ρεθύμνου και έζησε μια πολυκύμαντη ζωή που είχε να κάνει τόσο με τρικυμίες επιβίωσης, όσο και με τις πολιτικές αναταράξεις του καιρού του. Παράλληλα όμως είχε να κάνει και με την ανάπτυξη αλλά και με τις αντιδικίες που διαμορφώθηκαν με αφορμή την παράδοση, στα χρόνια του. Σήμερα στην εκπομπή θα ακούσουμε κάποιες χαρακτηριστικές ηχογραφήσεις του. Θα ακούσουμε όμως και μια συνομιλία μαζί του, που πραγματοποιήθηκε σε ραδιοφωνικό μικρόφωνο 33 χρόνια πριν. Στις 26 Σεπτεμβρίου του 1988. Ήμουν 24 χρόνων. Είχα ήδη αρχίσει να μελετώ πολλές τοπικές παραδόσεις και ήθελα να γνωρίσω και να ακούσω τους εκπροσώπους τους. Δεν μπορώ να προσδιορίσω βέβαια τι ήξερα ήδη. Σίγουρα οι λεπτομερείς έρευνες που έγιναν τα νεώτερα χρόνια, τότε δεν υπήρχαν. Προσκάλεσα λοιπόν τον Κώστα Μουντάκη, να μας πει δυο λόγια για κάποιους παλιότερους εκπροσώπους της Κρητικής παράδοσης (Χαρίλαο, Ροδινό, Φουσταλιέρη) Κι ύστερα μιλήσαμε για τη δική του παρουσία, τη δική του στάση. Δε θα ξεχάσω ποτέ τη φράση του: «Η παράδοση δεν οριοθετείται. Η παράδοση εξελίσσεται. Ουαί κι αλλοίμονο αν περιοριζόμαστε σε όσα βρίσκαμε. Ο λαός υιοθετεί, δεν οριοθετεί». Τότε βέβαια, σκεφτόμουν ότι ήταν απλά μια πρώτη γνωριμία με τον Κώστα Μουντάκη και την εμπειρία του. Οι συγκυρίες που ακολούθησαν δεν μας επέτρεψαν να συναντηθούμε ξανά. Τρία χρόνια μετά, ο Μουντάκης έφυγε από τη ζωή. Στα χρόνια που ακολούθησαν – χωρίς αυτόν πιά – άκουσα πολύ περισσότερο το υλικό του, άκουσα πολλές μαρτυρίες γι’ αυτόν και την διδασκαλία του. Και βέβαια, έγιναν γενικότερα πολύ περισσότερες μελέτες και εκδόσεις για την ιστορία της Κρητικής μουσικής παράδοσης. Μελέτες που μας γνώρισαν πολλά. Η ακόμα και διόρθωσαν πολλά απ’ όσα μπορεί και να υπερασπιζόμαστε τότε. Ξανακούμε αυτή τη συνομιλία, κάπως ως «πρόλογο» σε μια σύγχρονη αναζήτηση του μουσικού κόσμου του Κώστα Μουντάκη. Πάντα με την πεποίθηση και με στόχο ότι «Πρέπει να ξέρεις μηχανή να κόψεις μαύρα μάτια».
Σημείωση: Την εικόνα διαμόρφωσε ο Πέτρος Παράσχης.