Νίκος Μαμαγκάκης – Γιώργος Ιωάννου
Ένας δίσκος, μια ιστορία, μια εποχή (Οκτώβριος 1982)
Τρίτη 30/5/23, 9 με 10 το βράδυ, στο Δεύτερο Πρόγραμμα 103.7 στην εκπομπή του Γιώργου Τσάμπρα.
Ο Νίκος Μαμαγκάκης επέμενε τα κατοπινά χρόνια ότι ο δίσκος ακούστηκε περισσότερο κυρίως γιατί επέμενε σε κάποια τραγούδια η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Η οποία, ακριβώς με το «Κέντρο διερχομένων», ξεκινάει την σόλο καριέρα της – αμέσως μετά την αφετηρία με την Οπισθοδρομική Κομπανία. Είναι Οκτώβριος 1982. Τότε κυκλοφορεί το «Κέντρο διερχομένων». Μουσική : Μαμαγκάκη, στίχοι : Γιώργου Ιωάννου – είναι οι μοναδικοί που έγραψε για τραγούδια. Τραγουδιστές ο Δημήτρης Ψαριανός, ο Δημήτρης Κοντογιάννης και η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Ο καθένας έχει τη δική του «φυσιογνωμία» στα τραγούδια του δίσκου. Τα ποιητικά άμετρα κομμάτια που τραγουδά ο Δημήτρης Ψαριανός, αποτελούν κατά κάποιο τρόπο την ενδιαφέρουσα σκοτεινή και ελάχιστα γνωστή πλευρά. Ο Δημήτρης Κοντογιάννης αποτελεί την πιο έντονη λαϊκή πλευρά. Όμως – όπως είπαμε κι ελπίζω να συμφωνούμε όλοι – το “Κέντρο διερχομένων” έχει σαφώς συνδεθεί κατ εξοχήν με τη φωνή της – πολύ νέας τότε – Ελευθερίας Αρβανιτάκη. “Αυτή που ενδιαφέρθηκε, τα επέβαλλε” σημείωνε ο Νίκος Μαμαγκάκης ακόμη και χρόνια μετά, μιλώντας για την αποδοχή αυτών των τραγουδιών. Αναγνωρίζοντας μάλιστα ότι “ούτε ο ίδιος δεν ενδιαφέρθηκα ποτέ” ( είναι δεδομένο ότι μιλάμε για ένα δημιουργό που δεν υπεραμύνθηκε ποτέ της δημόσιας …επιβολής του με τα γενικώς αποδεκτά μέσα ).
Την εποχή που γίνεται ο δίσκος, η Ελευθερία είναι το κορίτσι της “Οπισθοδρομικής Κομπανίας” και τραγουδά ρεμπέτικα και παλιά λαϊκά στο “Άλσος”. Μιλώντας χρόνια μετά γι αυτή την πρώιμη ηχογράφησή της θυμάται για το “Κέντρο διερχομένων” : “ Ήταν η πρώτη πρόταση που είχα. Ήμουν ήδη ένα χρόνο τότε μέλος του γκρούπ, όταν μού κάνει ένα τηλέφωνο ο κ. Πατσιφάς και μού λέει ότι ο Νίκος Μαμαγκάκης άκουσε το “λαιβ” δίσκο που είχαμε κάνει τότε και θέλει να πάω για να δούμε αν μπορούμε να συνεργαστούμε.Τα κομμάτια είχαν ήδη γραφτεί… Ο Μαμαγκάκης ήταν για μάς ένας θρύλος…Πήγα και συνάντησα ένα μεγάλο Έλληνα συνθέτη. Ο οποίος ακριβώς επειδή είναι πολύ μεγάλος, ξέρει πολύ καλά να ‘ναι απλός, λιτός και πολύ ευγενής με μια άπειρη τραγουδίστρια που ήμουν τότε εγώ. Μάς πήρε πολύ χρόνο να συνηθίσω τ ακουστικά, να συνειδητοποιήσω πώς γίνεται όλο αυτό το πράγμα και πάνω απ όλα να “ερμηνεύσω” το λόγο. Βλέπεις το ζητούμενο δεν ήταν απλά να πω τα τραγούδια αλλά κάτι παραπάνω. Ο Μαμαγκάκης είναι ένας άνθρωπος που ενδιαφέρθηκε πραγματικά για μένα, στάθηκε ένας καταπληκτικός δάσκαλος και φίλος πολύτιμος. Όχι μόνο κατά την μακρά περίοδο των ηχογραφήσεων, αλλά και για πολλές δεκαετίες μετά “.
Η Ελευθερία Αρβανιτάκη ηχογράφησε κάποια από τα τραγούδια που έλεγε στο «Κέντρο διερχομένων» και σε κάποια από τα κατοπινά προγράμματά της. Πιο πρόσφατα, τον Μάρτιο του 2010, στο πρόγραμμά της που ηχογραφήθηκε ζωντανά στο «Stage» στη Θεσσαλονίκη και έγινε δίσκος με τίτλο «Πρόσωπο με πρόσωπο». Αλλά και ο Νίκος Μαμαγκάκης ηχογράφησε ξανά το «Κέντρο διερχομένων» στα τελευταία του χρόνια, όταν θέλησε να ξαναδεί με άλλο τρόπο και να ηχογραφήσει όλο του το έργο. Δύο φορές μάλιστα. Tο 2006 και το 2008. Aλλάζοντας και από τη μια στην άλλη ηχογράφηση και κάποιους μουσικούς και κάποιους τραγουδιστές. Και ηχογραφώντας παράλληλα και μια πιανιστική…. Κομμάτια του δίσκου, έχουν κάποιες φορές ερμηνεύσει σε συναυλίες τους και ο Γιάννης Χαρούλης και η Νατάσσα Μποφίλιου. Χωρίς ποτέ να αποτελέσει τεράστια εποχιακή επιτυχία, το «Κέντρο διερχομένων» ή έστω αρκετά κομμάτια του, άντεξαν μέσα από τα χρόνια ως μια σειρά «νεολαικών» τραγουδιών που μας γνώρισαν καλλίτερα την Ελευθερία Αρβανιτάκη αλλά και διέσωσαν στην ιστορία του τραγουδιού κάτι από την ατμόσφαιρα και τον υπαινιγμό της Ομόνοιας μέσα από τον πολύ προσωπικό λόγο ενός συγγραφέα που για μια και μοναδική φορά γράφει στίχους και μέσα από τις μουσικές αναζητήσεις ενός πολυγραφότατου αλλά και εμπνευσμένου συνθέτη.
Στη σειρά όπου ακούμε κάποιους δίσκους ολόκληρους, σαν να ακούγαμε με προσοχή τις δυο πλευρές ενός παλιού δίσκου βινυλίου, ακούμε σήμερα το «Κέντρο διερχομένων» και αναφέρουμε μικρές ιστορίες από την εποχή και τη δημιουργία του ή κάνουμε σκέψεις για τότε και για τώρα.
Πάντα με την πεποίθηση και με στόχο ότι «Πρέπει να ξέρεις μηχανή να κόψεις μαύρα μάτια».