Τραγούδια του Χρήστου Νικολόπουλου με στίχους του Μάνου Ελευθερίου
Και τα «Γκρίζα» του Κωνσταντίνου Καβάφη
Τρίτη 24/6, 9 με 10 το βράδυ, στην εκπομπή του Γιώργου Τσάμπρα και στο Δεύτερο πρόγραμμα 103.7.
Αν μέτρησα σωστά, από το 1982 μέχρι το 2006, ο Χρήστος Νικολόπουλος έχει ηχογραφήσει 33 τραγούδια με στίχους του Μάνου Ελευθερίου – χωρίς ποτέ να κάνουν έναν ολόκληρο μεγάλο δίσκο. Κάποια από αυτά τα τραγούδια θα ακούσουμε στις δύο εκπομπές. Αμφιταλαντεύτηκα για τον υπότιτλο – «Των αγγέλων τα μπουζούκια» ίσως είναι το «σύμβολο» της συνεργασίας τους. Αλλά τελικά, κατέληξα πιο εξομολογητικά στο «Εγώ έχω φίλους τα βουνά κι όλα τα κύματα» της «Διαθήκης». 1984. Η αφετηρία της γνωριμίας τους είναι τουλάχιστον μια πενταετία πριν, όταν ο Νικολόπουλος παίζει μπουζούκι στα “Παραπονεμένα λόγια” και τα άλλα τραγούδια με στίχους του Μάνου Ελευθερίου και μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου, που ηχογραφεί τότε ο Γιώργος Νταλάρας. Αλλά γι’ αυτή την αφετηρία όπως και για την εξέλιξη της συνεργασίας, μάς μιλάει στην πρώτη εκπομπή ο ίδιος ο Χρήστος Νικολόπουλος.
Οι τραγουδιστές που είπαν τα τραγούδια; Χάρις Αλεξίου, Γιώργος Νταλάρας, Ελένη Βιτάλη… Και αργότερα, Δημήτρης Μητροπάνος, Γλυκερία, Μιχάλης Δημητριάδης και Ελένη Τσαλιγοπούλου, Μελίνα Κανά, ο ίδιος ο Χρήστος Νικολόπουλος κ.α. Και θυμάμαι, ήταν τον Σεπτέμβριο του 1984, που ο Μάνος Ελευθερίου, απαντώντας σε μια σχετική ερώτησή μου, είχε εκφράσει την πρότασή του ότι « Ίσως θα ‘πρεπε οι «λαϊκοί» να στραφούν στην ποίηση», κάνοντας και την πρόβλεψη : « Νομίζω ότι αυτό το πείραμα, θα σημάνει και την αρχή μιας νέας πορείας ( στο τραγούδι ), ίσως μεγαλύτερης από εκείνη του ‘60». Οι πιο εκτεταμένες συνεργασίες του Μάνου Ελευθερίου από τα χρόνια του ’80 και μετά, θα είναι με δυο συνθέτες – μπουζουξήδες, προερχόμενους από το χώρο του λαϊκού πάλκου. Τον Χρήστο Νικολόπουλο και τον Θανάση Πολυκανδριώτη. Είναι γενικότερα οι δυο συνθέτες που έχουν μελοποιήσει περισσότερους στίχους του, αμέσως μετά τον Μίκη Θεοδωράκη. Εστω κι αν πολλές φορές ο Ελευθερίου «έπαιζε» με τα λόγια και προσπαθούσε να φτιάξει και τραγούδια με προδιαγραφές λαϊκού σουξέ, σαφώς, οδηγούνταν πιο συχνά σε μια πιο ποιητική «στροφή» στο νόημα – ακόμη και στο λεξιλόγιο – των τραγουδιών. Και βεβαίως, υπάρχει κι εκείνη η χαρακτηριστική αφήγηση του Χρήστου Νικολόπουλου ότι με πρωτοβουλία του Μάνου Ελευθερίου, μελοποίησε τα «Γκρίζα» του Καβάφη… Θεωρώ ότι και μόνο γι’ αυτό, αξίζει να συμπεριλάβουμε σ’ αυτή την εκπομπή και τη συγκεκριμένη μελοποίηση – ανάμεσα στα τραγούδια με στίχους του Μάνου Ελευθερίου που ηχογράφησε ο Χρήστος Νικολόπουλος.
Πάντα με την πεποίθηση και με στόχο ότι «Πρέπει να ξέρεις μηχανή να κόψεις μαύρα μάτια».