Δεκαπέντε τραγούδια, δεκαπέντε απρόσμενες ιστορίες για παράξενους έρωτες, ακούστηκαν τη Δευτέρα 14 Φεβρουαρίου και όλη την ημέρα, κάθε μία ώρα από τις 9 το πρωί στο Kosmos.
Έρωτας όπως μουσική! Έρωτας που οδηγεί στον φόνο, στην κλοπή, που λέει φριχτά ψέματα για να σε τουμπάρει, ο αβάσταχτος έρωτας ενός άσχημου πλάσματος, ο μάταιος έρωτας, ο έρωτας που ζει μόνο στη σάρκα ή μόνο στη φαντασία, ο παράξενος έρωτας…
Μέχρι την επόμενη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου διαβάστε και ακούστε ξανά τις 15 απρόσμενες ιστορίες των τραγουδιών.
Besame mucho – Cesaria Evora (1998)
Ένα από τα πιο ρομαντικά τραγούδια όλων των εποχών γράφτηκε από ένα κορίτσι μόλις 16 ετών από το Μεξικό. Από το 1940 μέχρι σήμερα, το “Besame mucho” είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και διασκευασμένα τραγούδια όλων των εποχών και έχει επίσης μεταφραστεί σε περισσότερες από 20 γλώσσες. Δικαίως αυτό το θρυλικό μπολέρο θεωρείται ένας από τους «ύμνους της λάτιν μουσικής».
«Φίλα με πολύ», λέει η εξαιρετική πιανίστα και συνθέτης του τραγουδιού, η Κονσουέλο Βελάσκεζ, «φίλα με σαν να είναι η τελευταία φορά, γιατί φοβάμαι μήπως σε χάσω μετά». Αυτά τα λόγια έγραψε ένα κορίτσι που μέχρι τότε δεν είχε γευτεί ποτέ το φιλί… Μάλιστα, είχε μεγαλώσει μαθαίνοντας ότι το φιλί ήταν αμαρτία…
_____________________________________
I shot the sheriff – Bob Marley (1975)
Ένα από τα πιο εμβληματικά τραγούδια του Bob Marley, το “I shot the sheriff” δεν είναι ένα κομμάτι που μιλάει μόνο για τη διαφθορά και την αδικία, παρότι πήρε αυτόν τον συμβολισμό από το κοινό που το αγάπησε. Κατά τον Μάρλεϊ η λέξη “sheriff” ήταν συνώνυμο της απόλυτης κακίας. Σύμφωνα όμως με την Εσθερ Άντερσον, που υπήρξε ερωμένη του Marley εκείνη την εποχή, οι στίχοι του τραγουδιού πήραν την έμπνευσή τους από την διαφωνία που οι δύο τους είχαν σε σχέση με τον… γεννητικό έλεγχο, την προφύλαξη και τα περαιτέρω! Ο στίχος “κάθε φορά που σπέρνω έναν σπόρο/ εκείνος λέει σκότωσε το πριν μεγαλώσει” αναφέρεται στην άρνηση του Bob Marley να κάνει ένα παιδί μαζί της – αλλά αυτό βεβαίως είναι η εκδοχή της Έσθερ Αντερσον.
_____________________________________
I Never Cared For You – Willie Nelson (1966)
Πώς αντιμετωπίζει ένας άντρας, τη γυναίκα που έχει πάρει απόφαση να κλείσει την καρδιά της στον έρωτα και να μην ξανάπιστέψει κανέναν άντρα στη ζωή της; Ο Willie Nelson πάντως, φαίνεται να έχει βρει την απάντηση σε ένα από τα ωραιότερα τραγούδια του, το “I never cared for you”.
“Ξέρω ότι δε πιστεύεις τίποτα από όλα όσα σου λέω, το ξέρω. Η καρδιά σου έχει πια πάρει την απόφαση πως όλοι οι άντρες θα σου λένε μόνο ψέματα από εδώ και στο εξής. Κι αφού όλα θα κριθούν από τα λόγια που θα πω κι εσύ θα αμφισβητήσεις… δώσε λίγη προσοχή στα ψέματα που ετοίμασα για να σε πείσω: Ο ήλιος είναι φτιαγμένος από πάγο και δεν παράγει την παραμικρή θερμότητα. Ο ουρανός δεν ήταν ποτέ γαλανός. Τα αστέρια δεν είναι παρά σταγόνες βροχής που ψάχνουν που να πέσουν… κι εγώ… δε νοιάστηκα ποτέ για σένα”.
_____________________________________
You’re so vain – Carly Simon (1972)
Tο “You’re so vain” της Carly Simon είναι ένα από τα πιο πετυχημένα τραγούδια χωρισμού και όχι έρωτα. Αλλά ο χωρισμός έρχεται συνήθως μετά από έναν μεγάλο έρωτα – σαν κι εκείνον που ένιωσε η Carly Simon για τον καρδιοκατακτητή ηθοποιό Warren Beatty (ή, κατ’ άλλους για τον πολυεκατομμυριούχο Ντέιβιντ Γκέφεν). Η Carly Simon αρνείται τη σύνδεση αυτών των προσώπων με τους στίχους της – αλλά όλοι πιστεύουμε πως ένα τόσο ωραίο και εύστοχο τραγούδι δεν μπορεί παρά να είναι αυτοβιογραφικό. “I bet you think this song is about you, don’t you?”
_____________________________________
Chelsea Hotel – Leonard Cohen (1974)
Tο εμβληματικό ξενοδοχείο Τσέλσι στη Νέα Υόρκη έγινε γνωστό όχι μόνο για τους επώνυμους σχεδόν μόνιμους κατοίκους του, αλλά και για τους έρωτες που γεννήθηκαν και πέθαναν στα δωμάτιά του. Σε ένα από αυτά έζησε και ο έρωτας -σύντομος αλλά έντονος- του Leonard Cohen με την Janis Joplin. Εκείνος στο δωμάτιο 424 κι εκείνη απέναντι, στο δωμάτιο 411. Ο Coehn παραδέχτηκε τη σχέση τους μπροστά σε κοινό σε μία ζωντανή εμφάνισή του, αλλά σύντομα δήλωσε πως έχει μετανιώσει γι’ αυτό – για την αποκάλυψη του ονόματος της Joplin εννοούσε, όχι για το ειδύλλιο, το οποίο έδωσε για καρπό ένα από τα πιο κλασικά ερωτικά τραγούδια, άσεμνο, πικρό και μεγαλειώδες.
_____________________________________
Hey Jude – The Beatles (1968)
Το “Hey Jude” είναι συνήθως το τραγούδι που κλείνει τις συναυλίες του Paul McCartney με την ατελείωτη επίκληση στην Jude που δεν πρέπει να τα παρατήσει. Το εμβληματικό τραγούδι των Beatles δεν απευθύνεται όμως σε κάποια ονόματι Jude αλλά στον νεαρότατο -τότε- Julian, τον γιο του John Lennon και της γυναίκας του Synthia που, εκείνη την εποχή, έπαιρναν διαζύγιο. Ο McCartney είχε επισκεφθεί το ζευγάρι και παρατηρούσε την στεναχώρια που βίωνε ο μικρός τους γιος. “Εβγαινα από το αυτοκίνητό μου και σιγοτραγουδούσα το ρεφραίν, Hey Jules… Και μετά αντιλήφθηκα πως ήταν καλύτερο να βάλω το όνομα Jude στη θέση του ονόματος του γιού του Lennon, γιατί το όνομα Jude έμοιαζε πεερισσότερο country and western”, έχει πει ο McCartney σε συνέντευξή του στο περιοδικό Rolling Stone. “Oι αρχικοί στίχοι ήταν ένα μήνυμα ενθάρρυνσης προς τον Τζούλιαν Λένον, του στιλ «Έλα φιλαράκο, οι γονείς σου παίρνουν διαζύγιο. Ξέρω πως δεν είσαι ευτυχισμένος, αλλά όλα θα πάνε καλά'”. Ο John Lennon αγάπησε το κομμάτι του φίλου του αν και ο θρύλος λέει πως το έπαιζε αναφερόμενος στην σχέση του με τη Γιόκο Ονο. Ο Lennon είπε αργότερα πως το υποσυνείδητο μήνυμα που πέρναγε το κομμάτι ήταν “Hey Jude-hey John, προχώρα με τη ζωή σου”.
_____________________________________
Ya Habibi Ta‘ala – Asmahan
Τα απρόβλεπτα ταξίδια της μουσικής παίζουν συχνά παράξενα παιχνίδια που ξεπερνούν ακόμη και τη φαντασία. Άκου τώρα, το “Ya habibi ta’ala”, η πιο γνωστή ερωτική μπαλάντα του αραβικού κόσμου, που θεωρείται παραδοσιακή μελωδία από τη Συρία και την έκανε διάσημη η Asmahan, η θρυλική τραγουδίστρια και ηθοποιός από τη Συρία που έκανε καριέρα στην Αίγυπτο, είναι μάλλον ένα παλιότερο τραγούδι, ένα son από την Κούβα, το “Huerfanito” -που θα πει το μικρό ορφανό και το έγραψε το 1931 ο Bienvenido Julián Gutiérrez, 10 χρόνια πριν το ηχογραφήσει η Asmahan. Οι στίχοι… καμία σχέση: Αντί για το ορφανό που κλαίει τη μοίρα του στην Κούβα η Asmahan καλεί τον αγαπημένο της να γυρίσει γιατί το πάθος κοντεύει να την κατασπαράξει. «Γύρνα, του λέει, κι εγώ θα σου δώσω τη ζωή μου, την ψυχή μου, την οικογένειά μου και ό,τι έχω και δεν έχω». Θα προτιμήσουμε αυτήν την εκδοχή.
_____________________________________
Βallata dell’amore cieco (o della vanita) – Fabrizio de Andre (1966)
Λένε ότι «ο Έρωτας είναι τυφλός και οδηγός του είναι πάντα η Τρέλα». Ακριβώς, σ’ αυτόν τον έρωτα αναφέρεται κι ο Fabrizio de Andre, ο σπουδαίος τραγουδοποιός και ποιητής από τη Γένοβα, στη “Βallata dell’amore cieco (o della vanita)” (Μπαλάντα του Τυφλού Έρωτα (ή της ματαιότητας)).
Το τραγούδι, που ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1966, βασίζεται στο ποίημα του Γάλλου Ζαν Ρισπέν «Η καρδιά της μάνας». Η ιστορία γνωστή: Ο ήρωας ερωτεύεται απελπισμένα μια σκληρόκαρδη, ματαιόδοξη γυναίκα και υποκύπτει τυφλά στις παράλογες απαιτήσεις της: Στην αρχή της προσφέρει την καρδιά της μητέρας του για να ταΐσει τα σκυλιά της, στη συνέχεια κόβει τέσσερις φλέβες από τα χέρια του ώσπου, τελικά, αφήνεται να πεθάνει, ως ύστατη απόδειξη του έρωτά του.
H μουσική — σε αντίθεση με το τραγικό περιεχόμενο των στίχων — είναι ένα χαρωπό σουίνγκ, ακριβώς για να τονίσει τον παραλογισμό του απελπισμένου, μονόπλευρου έρωτα.
_____________________________________
Lola – The Kinks (1970)
Όταν ο μάνατζερ των Kinks πέτυχε την Lola σε ένα νυχτερινό κέντρο στο Παρίσι, θαμπώθηκε από την ομορφιά και τη χάρη της. Στο τραγούδι που έγραψε ο Ray Davies o μάνατζερ του γκρουπ χορεύει μαζί της κι έπειτα πίνουν σαμπάνια. Ίσως έφταιγε το ποτό, ίσως η εμφάνιση της Λόλας, η ουσία είναι πως φεύγοντας από το διαμέρισμά της διαπίστωσε πως η Λόλα ήταν άνδρας ντυμένος γυναίκα. Σύμφωνα με έναν άλλο αστικό μύθο ήταν η διάσημη Candy Darling την οποία απαθανάτισε στο “Take a walk on the wild side” και o Lou Reed. Ήταν πάντως από τις πρώτες φορές που το ροκ μιλούσε τόσο ανοιχτά και τόσο τρυφερά για έναν τρανς. Πάντως ο ίδιος ο μάνατζερ προσπάθησε να τα μπαλώσει αργότερα, λέγοντας πως ήξερε εξ’ αρχής οτι η Λόλα ήταν άνδρας, αλλά αυτό δεν θα το μάθουμε ποτέ. Οι στίχοι πάντως “Περπατούσε σαν γυναίκα/αλλά μιλούσε σαν άνδρας” και “Girls will be boys and boys will be girls” δεν αφήνουν πολλά στην φαντασία….
_____________________________________
Ne me quitte pas – Jaques Brel (1959)
Η πρώτη και ίσως πιο εμβληματική επιτυχία του Ζακ Μπρελ ήταν ένα τραγούδι που αρχικώς δεν δόθηκε στον νεαρό Βέλγο τραγουδιστή. Ο συνθέτης του “Ne me quitte pas” ο Ζεράρ Ζουανέ, το προόριζε για μία γυναίκα τραγουδίστρια, αλλά τα ήθη της εποχής ήταν πολύ διαφορετικά! Η Εντίθ Πιάφ απαξίωσε πλήρως το τραγούδι, λέγοντας πως “ένας άνδρας δεν επιτρέπεται να τραγουδάει τέτοια πράγματα”, ενώ ακόμη και η Μπαρμπαρά τις εποχές που το τραγουδούσε, παρέλειπε τον στίχο “άσε με να γίνω/η σκιά του σκύλου σου” θεωρώντας τον πολύ υποτιμητικό! Ήταν όντως τα χρόνια που οι άνδρες τραγουδιστές είχαν ακόμη έναν ρόλο μάτσο, σκληρό και ελαφρώς υποτιμητικό απέναντι στον έρωτα και τις γυναίκες – έ όχι και να γίνουμε η σκιά του σκύλου της κυρίας! Ο ίδιος ο Ζακ Μπρελ δεν το θεωρούσε ερωτικό αλλά ένα τραγούδι πλήρους εγκατάλειψης του «εγώ» μπροστά στον έρωτα, με την ελπίδα το αντικείμενο του πόθου να σε προσέξει ή να σε λυπηθεί. Ωστόσο, η πλήρης και άνευ όρων παράδοση του ήρωα της ιστορίας έμεινε ως μία από τις πιο κλασικές δηλώσεις αγάπης όλων των εποχών, ανεξαρτήτως φύλλου, ηλικίας ή εθνικότητας.
_____________________________________
Where the wild roses grow – Nick Cave & Kylie Minogue (2000)
Ένας θρύλος της Μεσαιωνικής Ευρώπης έγινε ίσως το πιο μακάβριο ερωτικό τραγούδι και η μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία του Nick Cave. Και ένα από τα πιο αγαπημένα ντουέτα –με τη βασίλισσα της ποπ Kylie Minogue. Κάποιοι λένε ότι στην επιτυχία του “Where the wild roses grow” έπαιξε ρόλο η ερωτική χημεία μεταξύ του Nick και της Kylie αλλά αυτό είναι απλώς ένα πικάντικο κουτσομπολιό που το κάνουμε στην άκρη για να ενδώσουμε στην τραγική ερωτική ιστορία της πανέμορφης Elisa Day, που κανείς δεν είχε φιλήσει μέχρι που ένας όμορφος ξένος είδε τη λύπη της, της σκούπισε τα δάκρυα, την πήγε εκεί που φυτρώνουν τα άγρια τριαντάφυλλα και την τρίτη μέρα την σκότωσε με μια πέτρα, την έριξε στο ποτάμι μ’ ένα τριαντάφυλλο στο στόμα, ψιθυρίζοντας «η ομορφιά πρέπει να πεθάνει».
_____________________________________
Je t’aime… moi non plus – Serge Gainsbourg, Jane Birkin (1969)
Ήταν ένα τραγούδι-σκάνδαλο, που απαγορεύτηκε σε πολλά ραδιόφωνα της εποχής. Το θρυλικό “Je t’aime… moi non plus” (που σημαίνει “Σε αγαπάω-ούτε κι εγώ”) υπήρξε ιδιαιτέρως σκανδαλιστικό ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα. Ε, λοιπόν, το τραγούδι δεν γράφτηκε για τον τελικό του παραλήπτη, την Τζέιν Μπίρκιν που το ερμηνεύει (ας πούμε), αλλά για την Μπριζίτ Μπαρντό με την οποία ο Γκένσμπουργκ είχε ερωτική σχέση. Ο θρύλος λέει πως η Μπαρντό σκανδαλίστηκε με το κομμάτι που της αφιέρωσε ο αγαπημένος της σε τέτοιο βαθμό που του το ξέκοψε. Έμεινε λοιπόν στα αζήτητα μέχρι που ένας νέος έρωτας -αυτός με την νεαρότατη Αγγλίδα καλλονή Τζέιν Μπίρκιν– έβαλε τον πολύ Σερζ στην διαδικασία να το ηχογραφήσει. Το αποτέλεσμα του νεοσύστατου και καυτού ειδυλλίου το ακούμε ξανά και ξανά χωρίς ντροπή…
_____________________________________
El Feo – Lila Downs (2001)
Ποια τύχη έχει ένας άσχημος στον έρωτα; Και πόσες ευκαιρίες θα του δοθούν για να αποδείξει ότι ξέρει ν’ αγαπά; Το “El feo” που θα πει άσχημος ή και απαίσιος μιλάει με γι’ αυτό, για τη βαρύτητα που έχει η καλή εμφάνιση στην κοινωνία. Το πώς οι άνθρωποι θα κριθούν ακόμα και στον έρωτα, βάσει της εμφάνισης τους. Ο στίχος στο “El feo” της Μεξικανής Lila Downs απαντά σε αυτόν τον διαχωρισμό:
«Αν σου μιλήσουν για μένα, να πεις ότι είμαι ένας Άγιος στο πλάι σου. Να πεις ότι είμαι ένας άσχημος. Είμαι ένας άσχημος που όμως ξέρει να αγαπά με όλη του την καρδιά. Ένας άσχημος που αγαπά αληθινά».
_____________________________________
Nantes – Barbara (1964)
Η Barbara, η μεγάλη κυρία του γαλλικού τραγουδιού είχε πίσω της μία πολύ σκοτεινή ιστορία που εν μέρει μόνο αποκάλυψε κατά τη διάρκεια της ζωής της. Όταν ήταν μικρή υπέστη σεξουαλική επίθεση από τον ίδιο της τον πατέρα. Έφυγε από το σπίτι της και δεν θέλησε να τον ξαναδεί. Πολλά χρόνια αργότερα -όταν η μικρή Εβραία Μονίκ Σερφ που προσπαθούσε να γλιτώσει από τους Ναζί είχε μεταμορφωθεί πλέον στην ντίβα Μπαρμπαρά-, δέχτηκε ένα γράμμα από τον ετοιμοθάνατο πατέρα της που επιθυμούσε να την δει μία τελευταία φορά. Από αυτό το συμβάν εμπνεύστηκε το τραγούδι “Nantes” έχοντας μεταμορφωθεί ξανά στο κοριτσάκι, πολλά χρόνια πριν. Το “Nantes” είναι πολύ μελαγχολικό αλλά κανείς δεν ξέρει αν είναι και συγχωρητικό. Λέει στους στίχους: “Πέθανε εκείνη τη νύχτα/χωρίς ένα αντίο/χωρίς ένα ‘σε αγαπώ'”. H ίδια η Μπαρμπαρά είχε διηγηθεί εμμέσως την δραματική ιστορία του βιασμού από τον πατέρα της σε ένα άλλο τραγούδι, το “L’aigle noir” (Λ έγκλ νουάρ), αν και ισχυριζόταν πως η ιστορία που διηγείται το τραγούδι αυτό δεν ήταν η δική της. Η ίδια δεν χρησιμοποίησε ποτέ την λέξη βιασμός ή αιμομιξία…
_____________________________________
Humillacion – Hector Maure/ Juan D’ Arienzo (1941)
Αργεντινή, 1940. Mια εποχή που ο στίχος έπεφτε με πολύ διαφορετικό τρόπο στο τραπέζι. Με μια αφοπλιστική ειλικρίνεια. Ένας κόσμος όπου τα τραγούδια μιλούν για ανεκπλήρωτους πόθους, χαμένες αγάπες, ματαίωση αλλά και ερωτικό εξευτελισμό όπως περιγράφει με γλαφυρότητα ο Χέκτορ Μαουρέ στο Hummilacion.
Μιλάει για την ερωτική αδιαφορία. Για τη συναισθηματική αποστασιοποίηση που μπορεί να σε γονατίσει και να σε ταπεινώσει. «Δε γνώριζα ότι υπάρχει ο έρωτας που σε γονατίζει» λέει… και νιώθει ένοχος που ήταν αδύναμος να αντιδράσει.
«Σήμερα όμως βγήκα στο φως και είδα το πρόσωπο της αδιαφορίας και της σκληρότητας. Μέσα μου ακούω τις κραυγές των ανταρτών του εξευτελισμού μου».
«Odio este amor!» Φωνάζει– Μισώ αυτή την αγάπη που με υποβάθμισε, που με δίδαξε πώς να ικετεύω και με διέλυσε, με πέταξε χαμηλά να ζητιανεύω λίγη ζεστασιά».