[ Η Βασίλισσα του Χειμώνα ] | Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2025

---

Η Βασίλισσα του Χειμώνα στην Ιρλανδική και Σκωτσέζικη παράδοση, είναι μια θεότητα παλαιότερη από τις εποχές: δημιουργός βουνών, απόκρημνων γαιών και σιωπηλών τοπίων. Εκείνη που φέρνει και διατηρεί τον χειμώνα. Με ένα μάτι μόνο, δέρμα γαλάζιο σαν τον πάγο και μαλλιά λευκά σαν το χιόνι που προσκαλεί. Είναι η θεά της φθοράς, της μνήμης και της αναμονής.

---

---

Η Cailleach Bhéarra είναι μια αρχαία μορφή του Ιρλανδικού μύθου. Το όνομά της σημαίνει εκείνη που φέρει το πέπλο, η καλυμμένη. Λέγεται πως γεννήθηκε στο πιο Δυτικό άκρο της Ιρλανδίας, σε έναν τόπο όπου η στεριά διαλύεται μέσα στη θάλασσα. Έζησε επτά κύκλους νεότητας τον έναν μετά τον άλλον. Γέννησε γενιές, ξεπέρασε τον χρόνο των ανθρώπων. Για εκατό χρόνια φορούσε το πέπλο – σύμβολο μιας παλαιότερης προχριστιανικής δύναμης, που αργότερα μετουσιώθηκε στη μορφή της Αγίας. Με τα πρώτα σημάδια της άνοιξης η δύναμή της αρχίζει να φθίνει, και τότε η Βασίλισσα του Χειμώνα αποσύρεται, εξαντλημένη, και – σύμφωνα με τον μύθο – μεταμορφώνεται σε πέτρα. Μένει ακίνητη, ενσωματωμένη στο τοπίο, μέχρι να έρθει ξανά η στιγμή της αφύπνισης.

Η μυθική αυτή θεότητα της Cailleach είναι μια μορφή που επιβιώνει στην ποίηση, τη μουσική και τα τοπικά έθιμα και της Σκωτίας. Ο δίσκος “Sunwise” (με την κατεύθυνση του ήλιου) της Brìghde Chaimbeul λειτουργεί σαν σύγχρονη ανάγνωση των παραδόσεων. Κορυφαία ερμηνεύτρια των Σκωτσέζικων smallpipes, με τη συμμετοχή του σαξοφωνίστα Colin Stetson συνδυάζει παραδοσιακές φόρμες, πειραματική προσέγγιση και μυθολογία. Το “Sunwise” αγκαλιάζει την περίοδο του χειμώνα: το σκοτάδι που μας περιβάλλει, το κρύο, την στροφή προς τα μέσα. Αλλά και τα έθιμα της εποχής: τις συναθροίσεις ceilidh με παραδοσιακή μουσική, τραγούδι, διασκεδαστικούς χορούς, και αφήγηση ιστοριών γύρω από τη φωτιά.

Από τον στίχο του Χριστουγεννιάτικου “Good King Wenceslas” δανείζεται η Βρετανίδα βιολίστρια Laura Cannell τον τίτλο για τον τελευταίο της δίσκο “Brightly Shone the Moon”. Αντλώντας από παιδικά βιώματα Χριστουγέννων στην εξοχή του Norfolk μνήμες, που δεν αναπαράγονται νοσταλγικά αλλά μετασχηματίζονται σε ένα σύγχρονο έργο που παραμένει δεμένο με την εποχή και το τοπίο του χειμώνα – με τα ίχνη παλιών τραγουδιών να εμφανίζονται στιγμιαία και να χάνονται ξανά, σαν εορταστικά  θραύσματα που επιμένουν στη μνήμη. Ένας δίσκος που παρατηρεί τον χειμώνα ως περίοδο σκοταδιού, σύγκλισης και συναισθηματικής αμφισημίας – εκεί όπου, όπως σημειώνει η ίδια η Cannell, «η χαρά και ο πόνος συνυπάρχουν».

Την επομένη του χειμερινού ηλιοστάσιου – της μεγαλύτερης νύχτας/της πιο σκοτεινής μέρας του χρόνου – στην τελική ευθεία για τα φετινά Χριστούγεννα, ο παρΑξενος_ελκυστΗς σκιαγραφεί το ψυχικό τοπίο του χειμώνα˙ πλαισιωμένος από τους ήχους των:

• Valentin Silvestrov/Sergey Yakovenko,
• Žibuoklė Martinaitytė/Lithuanian Chamber Orchestra,
• Manja Ristić,
• Joanna Brouk και
• Lisa Neher/ Unseen/Unheard.

---

Επιμέλεια-Παρουσίαση: Μαριλένα Μαραγκού
Επιμέλεια ήχου: Έφη Γεωργοπούλου
Τρίτο Πρόγραμμα 90.9 & 95.6
Διαδικτυακή Ακρόαση: ERT εcho

---