Μάγκι Νέλσον: «Σπουδή στο Μπλε»
1. Ας πούμε ότι ήθελα να ξεκινήσω λέγοντας ότι ερωτεύτηκα ένα χρώμα. Ας πούμε ότι ήθελα να το πω εν είδει εξομολόγησης, ας πούμε ότι καθώς μιλούσαμε έσκιζα σε κομματάκια τη χαρτοπετσέτα μου. Ξεκίνησε σιγά σιγά. Μια προτίμηση, μια συμπάθεια. Και μια μέρα, έγινε πιο σοβαρό. Και μια μέρα (κοιτάζοντας στον πάτο ενός άδειου φλιτζανιού ένα λεπτό κουλουριασμένο κατακάθι σαν ιππόκαμπο) έγινε, κατά κάποιον τρόπο, προσωπικό.
2. Και έτσι ερωτεύτηκα ένα χρώμα – σε αυτήν την περίπτωση, το χρώμα μπλε – σαν να με μάγεψε ένα ξόρκι, ένα ξόρκι υπό την επήρεια του οποίου πάλευα να παραμείνω, όπως και να ξεφύγω, διαδοχικά.
3. Ωραία και λοιπόν; Εκούσια η αυταπάτη, θα μου πείτε. Ν’ αντικρίζω κάθε μπλε αντικείμενο σαν φλεγόμενη βάτο, σαν μυστικό κώδικα προορισμένο για έναν και μόνο παραλήπτη, σαν ένα Χ πάνω σε χάρτη τόσο μεγάλο που να μην μπορεί ποτέ να ανοίξει ολόκληρος, όμως περιέχει όλο το γνωστικό σύμπαν.
Πώς γίνεται όλες αυτές οι κουρελιασμένες μπλε πλαστικές σακούλες που σκαλώνουν στις βατομουριές ή όλοι αυτοί οι λαμπεροί μπλε μουσαμάδες που χτυπιούνται πάνω από κάθε παράγκα και κάθε πάγκο με ψάρια σ’ αυτόν τον κόσμο, πώς γίνεται να είναι, στην ουσία, τα δαχτυλικά αποτυπώματα του Θεού; Θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω.
4. Το ομολογώ: ίσως ένιωθα μοναξιά. Ξέρω ότι η μοναξιά μπορεί να προκαλέσει επώδυνες, καυτές σουβλιές, σαν ηλεκτρική εκκένωση, έναν πόνο που αν παραμείνει πολύ καυτός για πολλή ώρα, αρχίζει να προσομοιάζει, ή να προκαλεί – διαλέξτε και πάρτε -, την αίσθηση του θεϊκού. (Πράγμα που θα έπρεπε να μας κινεί τις υποψίες.)
150. Για τον Πλάτωνα, το χρώμα ήταν ένα ναρκωτικό εξίσου επικίνδυνο με την ποίηση. Ήθελε να τα εξορίσει και τα δύο από την Πολιτεία. Αποκαλούσε τους ζωγράφους «συγκεραστές και αναμείκτες χρωμάτων», χαρακτηρίζοντας το χρώμα «φάρμακον». Οι θρησκευτικοί ζηλωτές της Μεταρρύθμισης ένιωθαν παρόμοια: έσπαγαν τα χρωματιστά βιτρό των εκκλησιών γιατί τους φαίνονταν ειδωλολατρικά, έκφυλα. Για διαφορετικούς λόγους, που είχαν να κάνουν με την προσπάθεια να κρατηθεί το φτηνό στην παραγωγή, εξαιτίας των σκλάβων, ινδικό (indigo) εκτός των δυτικών αγορών, το μπλε ινδικό ονομαζόταν «βαφή του διαβόλου». Και πριν το μπλε γίνει χρώμα «ιερό» – πριν δηλαδή την έλευση του ουλτραμαριν τον 12ο αιώνα και την επακόλουθη χρήση του σε βιτρό και θρησκευτικές εικόνες – συχνά συμβόλιζε τον Αντίχριστο.
Ακούμε:
- Brandee Younger
- Laurie Anderson
- Bill Evans
- Elizabeth Fraser
- Harold Budd & Cocteau Twins
- Harold Budd
- Joni Mitchell
- Billie Holiday
- Yo Yo Ma & The Silk Road Ensemble
Επιμέλεια – Αφήγηση: Αφροδίτη Κοσμά
Ηχητική επεξεργασία: Τάσος Μπακασιετας
*Το σήμα της εκπομπής είναι μουσική του Μάριου Στρόφαλη
Μάγκι Νέλσον: «Σπουδή στο Μπλε»
Μετάφραση: Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη
Εκδόσεις Αντίποδες, Αθήνα, 2024