Gustav Mahler: συμφωνία αρ.1. Την Τσεχική Φιλαρμονική διευθύνει ο Karel Ančerl, από δισκογραφική εργασία στην Πράγα, τον Δεκέμβριο του 1964.
O Mahler έγραψε την πρώτη συμφωνία την περίοδο 1887-88, ενσωματώνοντας μουσικό υλικό από παλαιότερα έργα του. Την εποχή εκείνη, εργαζόταν ως δεύτερος αρχιμουσικός στην Όπερα της Λειψίας.
Η πρεμιέρα δόθηκε δίχως επιτυχία στη Βουδαπέστη, στις 20 Νοεμβρίου 1889, από τη Φιλαρμονική της πόλης, με τον συνθέτη στο podium. Aκολούθησαν αναθεωρήσεις για τη δεύτερη εκτέλεση στο Αμβούργο, τον Οκτώβριο του 1893. Μετά από την τρίτη εκτέλεση στη Βαϊμάρη το επόμενο έτος, ο Mahler αναθεώρησε εκ νέου τη συμφωνία πριν τη δημοσίευσή της, το 1898. Aκολούθησαν και άλλες αναθεωρήσεις ως το 1906.
Μόνο για τη δεύτερη και την τρίτη εκτέλεση, ο Mahler έδωσε στη συμφωνία την επωνυμία Τιτάν. Ο τίτλος – που δεν σχετίζεται με τα υπερφυσικά όντα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας – αποτελεί αναφορά στην ομότιτλη νουβέλα του Γερμανού λογοτέχνη, Jean Paul. Όταν όμως το έργο πήρε την οριστική τετραμερή μορφή του το 1896 και παρουσιάστηκε στο Βερολίνο, ο συνθέτης απέσυρε οριστικά αυτόν τον τίτλο.
Στις τρεις πρώτες εκτελέσεις – στη Βουδαπέστη, το Αμβούργο και τη Βαϊμάρη – η συμφωνία ήταν πενταμερής, με ένα επιπρόσθετο Andante, υπό τον τίτλο Blumine. Το μέρος αυτό, προέρχεται από τη χαμένη σκηνική μουσική που είχε γράψει και παρουσιάσει ο Mahler ως μαέστρος, το 1884 στο Kassel, πάνω στο έργο Ο τρομπετίστας του Säkkingen, του Γερμανού λογοτέχνη, Joseph Victor von Scheffel.
Μόνο στις δύο πρώτες εκτελέσεις η συμφωνία παρουσιάστηκε ως μεγάλο συμφωνικό ποίημα, σε δύο ενότητες. Στην πρεμιέρα της Βουδαπέστης δεν υπήρχαν προγραμματικοί τίτλοι ή επεξηγηματικό κείμενο.
Στη δεύτερη εκτέλεση της συμφωνίας, στο Αμβούργο, ο γενικός τίτλος της πρώτης ενότητας ήταν Από τις ημέρες της νεότητας: κομμάτια ανθών, κομμάτια καρπών και ακάνθινα κομμάτια. Η παράξενη αυτή επωνυμία, προέρχεται από τον πλήρη τίτλο μίας άλλης νουβέλας του Jean Paul, γνωστής απλά ως Siebenkäs.
Η πρώτη ενότητα περιελάμβανε τα δύο πρώτα μέρη της τελικής εκδοχής και ενδιάμεσα το Blumine. Είχαν, αντίστοιχα, τους τίτλους, Άνοιξη και κανένα τέλος, Blumine και Με ανοικτά πανιά.
Η δεύτερη ενότητα, με γενικό τίτλο Commedia Humana – Ανθρώπινη κωμωδία, αποτελείτο από το πένθιμο εμβατήριο και το φινάλε. Το φινάλε είχε τον τίτλο, Από την κόλαση στον παράδεισο.
Στο πρώτο μέρος, που είχε τον τίτλο ‘Ανοιξη και κανένα τέλος, ο Mahler περιγράφει το ξύπνημα και την αναγέννηση της φύσης κατά την αυγή, μετά τον Χειμώνα. Στην αρχή ακούγεται παρατεταμένα και από διάφορα όργανα η νότα λα, σε unisono, δημιουργώντας μια αίσθηση σιωπής, ακινησίας και γαλήνης. Κατόπιν, διάσπαρτα μοτίβα – όπως μακρινές φανφάρες από τρομπέτες, καθώς και η μίμηση του κούκου από κλαρινέτο και άλλα όργανα, με διάστημα κατιούσας τετάρτης – εικονογραφούν το ξύπνημα της φύσης. Ακούγεται ένα λυρικό μελωδικό θέμα από τα βιολοντσέλα. Το θέμα προέρχεται από το lied Σήμερα το πρωί διέσχισα το λιβάδι, από τον κύκλο τεσσάρων τραγουδιών του Mahler, με γενικό τίτλο Lieder ενός περιπλανώμενου συντρόφου.
Παραγωγή-Παρουσίαση: Θεόδωρος Λούστας