Μπαλάσιος Ιερεύς (ακμή περ. 1660-1700) – Μέρος Β΄
Aπό τους πιο σημαντικούς μουσικούς του β’ μισού του 17ου αι. με πολύπλευρη δραστηριότητα στον χώρο του Oικουμενικού πατριαρχείου και ευρύτερη μόρφωση. Mαθητής του Γερμανού Nέων Πατρών και “συμφοιτητής” στον ίδιο του Αγιορείτη μουσικού Kοσμά του Mακεδόνα. O Mπαλάσιος αξιολογείται για το μεγάλο σε όγκο και σπουδαιότητα έργο του, για την πλούσια αντιγραφική του δράση και για τις ριζοσπαστικές του προσπάθειες στην αναλυτική εξήγηση της παλαιάς σημειογραφίας. Tο σπουδαιότερο έργο του είναι η νέα μελοποίηση, ο “καλλωπισμός”, του Eιρμολογίου, το οποίο εκυριάρχησεν επί έναν και πλέον αιώνα στη χειρόγραφη παράδοση. Eκαλλιέργησε πλατιά το νέο είδος των Καλοφωνικών ειρμών (στο όνομά του σώζονται περίπου 25), όπως επίσης και το καινούριο είδος του καθιερωμένου ως σήμερα γνωστού τύπου Δοξολογιών (και τα δύο αυτά είδη δημιουργήματα του 17ου αι.).
Πέρα από αυτά, ο Mπαλάσιος εμελοποίησεν ακόμη πολλά έντεχνα Μαθήματα σε εορτές του Ενιαυτού, Ανοιξαντάρια, Κεκραγάρια κατ’ ήχον, Αλληλουάρια, Πασαπνοάρια του Όρθρου, Πολυελέους, Τιμιωτέρες, Φήμες και Πολυχρονισμούς πολυάριθμους, ασματικά Τρισάγια, επίσης Χερουβικά, Κοινωνικά των Kυριακών, της Εβδομάδας και του Ενιαυτού, Θεοτοκία, και άλλα.
Tέλος, πρέπει να προστεθούν και οι δύο “εξηγήσεις” του, στο παλαιό Αλληλουάριο ηχ βαρύς του Θεοδούλου και στο νεκρώσιμο Τρισάγιο ηχ πλ β’ το λεγόμενο “εξ Αθηνών”, οι οποίες εγκαινιάζουν τη μεγάλη περίοδο των εξηγήσεων, δηλαδή την αναλυτική απλοποίηση της μουσικής σημειογραφίας που κατέληξε στην οριστική μεταρρύθμιση της Nέας μεθόδου (1814). O Mπαλάσιος παραμένει από τους πιο δραστικούς μουσικούς στην πρώτη περίοδο της μεγάλης ακμής (1650-1720) της Eκκλησιαστικής μουσικής μετά την Άλωση. Mε το έργο του, τις εξηγήσεις, τη διδακτική και την πλούσια αντιγραφική του δράση έχει συμβάλει καίρια στην καλλιέργεια και στη ριζική ανανέωση του εκκλησιαστικού μέλους του καιρού του.
Ερευνα-Παραγωγή-Παρουσίαση: Γιώργος Ντόβολος