Με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση και τα 20 χρόνια από την εκδημία του Μανόλη Αναγνωστάκη, η ραδιοφωνική σειρά “Στα γήπεδα της Ιστορίας” παρουσιάζει αυτή την Κυριακή 29 Ιουνίου, δώδεκα με μία το μεσημέρι, το τελευταίο της επεισόδιο με τίτλο “Ο Μανόλης Αναγνωστάκης και το ποδόσφαιρο ως κοινωνική έκφραση”.
Ένας ποιητής που κουβαλά μέσα του το ατομικό και συλλογικό τραύμα του Εμφυλίου, ένα παιχνίδι στο ξερό χόρτο μιας βαθιάς τραυματισμένης Ελλάδας και μία χώρα που συντονίζει την ανάσα της στην ανάσα των γηπέδων. Ο Μανόλης Αναγνωστάκης έγραψε επιφυλλίδες για το ποδόσφαιρο, συχνά στην εφημερίδα “Η Αυγή”, παρακολουθούσε ποδόσφαιρο και, συζητούσε με τους φίλους του για τις αγαπημένες ομάδες του.
Το ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ έχει ως κύριο αφηγητή τον αρχιτέκτονα και συγγραφέα Μίλτο Πολυβίου, ο οποίος συνδέθηκε με τον ποιητή στα τέλη της δεκαετίας του 1960.
«Ως φοιτητής έδειχνα κάποιο ενδιαφέρον για την ποίηση, και μια γνωστή μου που γνώριζε κι αυτόν, με παρέπεμψε στο ιατρείο του, όπου πήγα και εκεί έγινε η πρώτη μας γνωριμία» θυμάται, ο Μίλτος Πολυβίου. Μερικούς μήνες αργότερα, ο κ. Πολυβίου βοηθούσε στη διαμόρφωση ενός βιβλιοπωλείου που θα άνοιγαν κάποιοι φίλοι του στην οδό Χρυσοστόμου Σμύρνης. «Ακριβώς απέναντι ήταν ένας φούρνος όπου πήγαινε ο Αναγνωστάκης και κάποια φορά, περνώντας με είδε, μπήκε μέσα, πιάσαμε κουβέντα γνώρισε τους φίλους που το άνοιξαν και τελικά θέλησε να συμμετέχει και αυτός στο βιβλιοπωλείο» αναφέρει ο αφηγητής στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ.
Το ντοκιμαντέρ εξετάζει τη σχέση του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη με το ποδόσφαιρο, όχι μόνο ως θεατή ή φίλαθλο, αλλά και ως διανοούμενο που αντιμετώπιζε το ποδόσφαιρο ως αντανάκλαση των κοινωνικών και εργασιακών συνθηκών της εποχής του. Η εργασία —με την έννοια της βιοπάλης, της κοινωνικής καταπίεσης και της ταξικής πάλης— διατρέχει υπόγεια τη στάση του Αναγνωστάκη απέναντι στο λαϊκό αυτό άθλημα. Μέσα από τις αναφορές του στο ποδόσφαιρο, αναδεικνύεται η ματιά ενός ανθρώπου που έβλεπε τους παίκτες και τους φιλάθλους όχι απλώς ως πρωταγωνιστές ενός θεάματος, αλλά ως εκφραστές μιας συλλογικής, εργατικής εμπειρίας, φορτωμένης με ελπίδες, ήττες και αξιοπρέπεια. Το ποδόσφαιρο, στην προσέγγιση του Αναγνωστάκη, δεν είναι χώρος φυγής αλλά καθρέφτης της κοινωνικής πραγματικότητας, με τις αντιφάσεις, τις αγωνίες και τους αγώνες της.
Ο Αναγνωστάκης, βαθιά πολιτικοποιημένος και στρατευμένος πνευματικά, αναγνώριζε στο γήπεδο τον συμβολικό χώρο όπου η εργατική τάξη —συχνά αποκλεισμένη από άλλες μορφές πολιτισμικής έκφρασης— μπορούσε να μιλήσει, να υπάρξει, να διεκδικήσει.
Έρευνα-τεκμηρίωση-παρουσίαση: Θωμάς Σίδερης
Στα γήπεδα της Ιστορίας: Κάθε Κυριακή στις 12:00